Đông trùng hạ thảo là gì? Phân loại, công dụng và giá bán

Đông trùng hạ thảo là một trong những loại dược liệu nổi tiếng trên toàn thế giới vì rất quý hiếm, có nhiều công dụng đối với sức khỏe và có giá trị dinh dưỡng rất cao. Tuy vậy, nhiều người vẫn không biết rằng vị thuốc này thực chất là gì, có nguồn gốc từ đâu và cách sử dụng như thế nào?

Đông trùng hạ thảo là gì?

Đông trùng hạ thảo nổi tiếng trên toàn thế giới, là một sự kết hợp kỳ diệu giữa thực vật và côn trùng. Về bản chất, đông trùng hạ thảo là một loại nấm ký sinh trên thân của ấu trùng bướm.

Loại dược liệu này được tìm thấy rất nhiều ở Trung Quốc, đặc biệt trên vùng núi, cao nguyên của vùng Tây Tạng, Quế Châu, Tứ xuyên, Bhutan, Thanh Hi, Cam Túc… Các khu vực này là những nơi có địa hình hiểm trở với thời tiết vô cùng khắc nghiệt và có độ cao trên 4000m so với mặt nước biển.

Loại dược liệu này được sử dụng rất nhiều trong y học, có thể phòng ngừa cũng như hỗ trợ điều trị được nhiều bệnh lý. Hiện nay, do bị khai thác quá mức, lượng đồng trùng tự nhiên đang ngày càng bị cạn kiệt và trở nên khan hiếm.

Vấn đề đông trùng hạ thảo là cây hay con là câu hỏi được rất nhiều người quan tâm. Thực tế không thể gọi là cây hoặc con, mà nó chính xác là dạng phức hợp của Cordyceps và ấu trùng bướm. Thực chất, theo quy luật thông thường, sâu non khi đã lớn sẽ phát triển thành bướm. Nhưng có một số loại ấu trùng sâu non trong quá trình ngủ đông bị nhiễm nấm Cordyceps Sinensis nên không thể lớn lên được nữa.

Khi các ấu trùng bị nhiễm nấm, sợi nấm ký sinh sẽ hấp thụ dưỡng chất trong cơ thể ấu trùng, từ đó phát triển theo dạng sợi. Các sợi nấm này phát triển mạnh mẽ sẽ xâm chiếm toàn bộ vật chủ, đồng thời hút hết các dưỡng chất còn lại trong xác của ấu trùng suốt mùa đông.

Vào mùa hè lúc khí hậu mát mẻ và có độ ẩm cao, loại nấm này sẽ thoát ra khỏi xác sâu và chui lên mặt đất, từ đó phát triển thành đông trùng hạ thảo. Nhờ đó, vào thời gian từ tháng 3 đến tháng 7 là thời điểm khai thác đông trùng hạ thảo tự nhiên.

Phân loại đông trùng hạ thảo thường gặp

Do đông trùng hạ thảo tự nhiên đang ngày càng khan hiếm, cùng với đó là tiến bộ của khoa học kỹ thuật, rất nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam đã nghiên cứu và nuôi cấy thành công loại dược liệu này. Do vậy, ngoài khai thác tự nhiên, trên thị trường còn nhiều loại đông trùng hạ thảo được nuôi cấy.

Dựa vào nhiều yếu tố, đông trùng hạ thảo được phân thành nhiều loại. Tùy vào các tiêu chí phân loại mà sẽ có các loại dược liệu khác nhau như sau:

Phân loại dựa trên nguồn gốc

Dựa vào nguồn gốc của đông trùng hạ thảo, người ta có thể chia thành 2 loại sản phẩm đó là dòng tự nhiên và dòng được nuôi cấy. Hai loại này có sự chênh lệch khá lớn về dược tính và giá cả.

• Các sản phẩm tự nhiên: Dòng dược liệu được thu hoạch tại vùng núi cao Tây Tạng là sản phẩm cực kỳ quý hiếm, có giá trị dinh dưỡng rất cao. Vì thế, giá thành của sản phẩm này cũng rất đắt đỏ.
• Các sản phẩm được nuôi cấy: Nhờ quá trình nghiên cứu, các trung tâm dược liệu có thể nuôi cấy đông trùng hạ thảo bằng cách nuôi cấy nấm trên ấu trùng nhộng tằm hoặc trên các chất hữu cơ như ngô, đậu xanh, gạo, vỏ trứng…

Phân loại dựa trên trạng thái

Đông trùng hạ thảo có thể đến tay người dùng dưới dạng tươi hoặc dạng sấy khô. Các dòng sản phẩm này có đặc điểm và cách sử dụng rất khác nhau như sau:

• Đông trùng hạ thảo tươi: Là dòng dược liệu được khai thác chưa quá một tháng và bảo quản ở nơi có nhiệt độ thấp. Các sản phẩm này có mùi thơm rất đặc trưng, chứa hàm lượng dinh dưỡng rất cao.
• Trùng thảo sấy khô: Sản phẩm này được xử lý nhiệt phân bằng phương pháp phơi sấy khô, nhờ đó có thể bảo quản tốt hơn. Loại khô có giá trị dưỡng chất đạt khoảng 90% so với dòng sản phẩm tươi, có mùi tanh nồng đặc trưng và có thể sử dụng trong vòng tối đa 3 năm.

Phân loại dựa vào hình thái

Khi sản phẩm có mặt trên thị trường, tùy thuộc vào nhu cầu sử dụng và điều kiện kinh tế, người dùng có thể lựa chọn các loại đông trùng hạ thảo theo nhiều dạng chế phẩm. Cụ thể:

• Sản phẩm nguyên con: Loại này được giữ nguyên hình dáng của dược liệu bao gồm sợi nấm và phần thân. Loại đông trùng hạ thảo nguyên con có giá rất cao, thường được dùng để ăn sống, hầm canh hoặc sắc thuốc.
• Sản phẩm dạng bột: Dược liệu sau khi được nghiền nhuyễn thành dạng bột có thể được dùng để pha trà hoặc nấu cháo.
• Sản phẩm dạng nước: Chiết xuất đông trùng hạ thảo dạng nước có thể kết hợp với nhiều thành phần khác nhau để đóng thành chai, được dùng để uống trực tiếp.
• Sản phẩm dạng viên: Cách bào chết này gần giống với dạng bột mịn nhưng được điều chế thành viên nang để dễ bảo quản và sử dụng.
• Sản phẩm dạng trà túi lọc: Dòng đông trùng này được đóng thành trà túi lọc, rất tiện lợi để sử dụng hàng ngày và giá thành không quá đắt đỏ.

Các thành phần hóa học

Không phải ngẫu nhiên mà đông trùng hạ thảo lại có giá trị kinh tế cao như vậy. Loại dược liệu này có chứa rất nhiều dưỡng chất quý hiếm mà không phải vị thuốc nào cũng có được. Cụ thể gồm các hoạt chất sau:

• Trong đông trùng hạ thảo có chứa 17 loại axit amin giúp chuyển hóa cũng như tổng hợp protein trong cơ thể rất tốt.
• Hàm lượng vitamin A, B12, C, K, E… rất cao.
• Có các nguyên tố vi lượng như Mg, Mn, K, Al, Na… giúp tham gia vào các hoạt động trao đổi chất, hoạt hóa và coenzym xúc tác rất tốt.
• Nhờ thành phần D-mannitol có thể phòng ngừa và hỗ trợ điều trị các bệnh về bài tiết, bệnh phù não, thiểu niệu.
• Nhóm dinh dưỡng Acid Cordyceptic, Adenosine, HEAA…
• Các hoạt chất sinh học như Hydroxyethyl Adenosine có tác dụng kháng virus và diệt khuẩn.
• Hàm lượng lipid trong đông trùng hạ thảo rất lớn, có thể tạo ra nhiều nguồn năng lượng dồi dào cho hoạt động sống của cơ thể.

Ngoài ra, theo nghiên cứu của y học cổ truyền, loại dược liệu này có tính ấm, vị ngọt, có thể tác động vào kinh Phế, Thận, giúp ích can thận bổ phế, dưỡng huyết, tiêu đàm, bổ dưỡng tạng phủ và bồi bổ cơ thể.

Công dụng cần biết của đông trùng hạ thảo

Đông trùng hạ thảo có thể dùng được cho cả người khỏe mạnh muốn bồi bổ cơ thể với người có các bệnh lý. Loại dược liệu này mang lại rất nhiều công dụng cho sức khỏe như sau:

• Tăng sức khỏe thể chất

Dựa trên các nghiên cứu thử nghiệm tác dụng của dược liệu này trong các hoạt động thể chất, các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng: Đông trùng hạ thảo giúp cải thiện chuyển hóa năng lượng trong các tế bào sống, tăng khả năng chịu đựng của cơ thể khi tập luyện với cường độ cao.

• Cải thiện miễn dịch

Trong đông trùng hạ thảo chứa nhiều hoạt chất có tác dụng chống oxy hóa, bảo vệ tế bào khỏi sự phá hủy của gốc tự do. Từ đó giúp cải thiện miễn dịch cơ thể, ngăn ngừa hiệu quả các bệnh lý về xương khớp, tim mạch, viêm khớp dạng thấp.

• Giảm tình trạng mệt mỏi

Theo một nghiên cứu, khi sử dụng đông trùng hạ thảo liên tục có thể làm tăng chỉ số V02max đáng kể. Đây là tốc độ tối đa mà cơ phổi và tim sử dụng khí oxy trong các hoạt động tế bào. Chính vì thế, khi chỉ số này tăng lên sẽ giúp bạn giảm nhanh tình trạng mệt mỏi.

• Ngăn ngừa quá trình lão hóa

Sử dụng trùng thảo có thể làm chậm lại quá trình lão hóa ở nữ giới rất tốt. Dược liệu này còn cải thiện được chức năng của não bộ, giúp các hoạt động của enzyme tham gia vào quá trình chống lại oxy hóa rất tốt. Hiện nay, rất nhiều người sử dụng đông trùng hạ thảo để bồi dưỡng khí huyết và kéo dài tuổi thanh xuân.

• Giúp tăng sức khỏe tình dục

Loại dược liệu này còn có tác dụng tăng ham muốn tình dục cũng như cải thiện sức khỏe. Đặc biệt khi sử dụng cho nam giới có thể cải thiện nhanh chóng tình trạng loãng tinh trùng, yếu sinh lý và giúp kéo dài thời gian yêu.

• Hỗ trợ chức năng não bộ

Theo các nghiên cứu, khi sử dụng đông trùng hạ thảo còn tác động trực tiếp đến khả năng ghi nhớ, tiếp thu của não bộ, giúp người già thêm minh mẫn.

• Phòng ngừa ung thư

Có rất nhiều nghiên cứu khoa học chỉ ra rằng: Đông trùng hạ thảo có thể ngăn ngừa được sự phát triển của tế bào ung thư bằng cơ chế điều chỉnh hệ miễn dịch, tạo ra các hoạt chất có thể khiến các tế bào ung thư tự hủy.

• Tốt cho người tiểu đường

Các hoạt chất có trong trùng thảo có thể kiểm soát được chỉ số đường huyết rất tốt, giúp người dùng giảm cân, từ đó điều hòa được lượng đường trong máu. Do vậy, đây là dược liệu vô cùng hữu ích cho người bệnh bị tiểu đường.

• Tăng khả năng hồi phục ở người bệnh thận

Khi sử dụng đông trùng hạ thảo trong chế độ ăn uống cho người bị các bệnh về thận mãn tính có thể cải thiện được chức năng của thận, làm giảm lượng creatinin huyết thanh cũng như giảm protein niệu. Nhờ đó, người bệnh có thể giảm biến chứng liên quan đến thận và cải thiện các tổn thương ở thận do quá trình điều trị gây ra.

Các trường hợp nên và không nên dùng

Mặc dù mang đến rất nhiều công dụng tốt cho sức khỏe nhưng không phải đối tượng nào cũng có thể sử dụng dược liệu này. Chính vì thế, trước khi lựa chọn tìm mua sản phẩm đông trùng hạ thảo, người dùng cần lưu ý đến các đối tượng nên và không nên sử dụng như sau:

Đối tượng có thể sử dụng:

• Có thể dùng cho người cao tuổi, nhất là người bị các dấu hiệu như chóng mặt, hoa mắt, suy giảm trí nhớ, mệt mỏi.
• Chị em phụ nữ muốn kéo dài tuổi xuân, cải thiện vóc dáng, làn da và giữ vẻ tươi trẻ.
• Nam giới muốn cải thiện sức khỏe thể lực, bồi bổ chức năng của gan thận và tăng cường chức năng sinh lý.
• Những người đang bị u, hạch trong cơ thể.
• Người có thể lực yếu, vừa ốm dậy và bị suy nhược cơ thể.
• Người bị suy dinh dưỡng, còi xương, gầy yếu.

Các đối tượng không nên dùng:

• Trẻ nhỏ dưới 12 tuổi phát triển bình thường, khỏe mạnh.
• Các bà bầu trong vòng 3 tháng đầu tiên của thai kỳ.
• Những người chuẩn bị phải phẫu thuật hoặc phục hồi sau phẫu thuật.

Đông trùng hạ thảo sử dụng như thế nào?

Dược liệu này có thể chế biến với nhiều cách khác nhau tùy thuộc vào nhu cầu sử dụng của từng người. Mỗi cách chế biến sẽ có tính tiện lợi và hiệu quả nhất định cho sức khỏe.

• Dùng ngâm rượu

Có thể ngâm đông trùng hạ thảo cùng với nhung hươu hoặc nhân sâm với rượu nếp 45 độ trong 1 tháng. Mỗi ngày nên dùng từ 2 đến 3 chén rượu nhỏ, không nên sử dụng quá 100ml rượu/ngày. Sử dụng loại rượu này có thể tăng cường sinh lực, bồi bổ gan thận.

• Sử dụng trực tiếp

Ăn sống trực tiếp trùng thảo cũng là cách sử dụng có thể hấp thụ được toàn bộ dưỡng chất của dược liệu này. Bạn có thể rửa sạch trùng thảo bằng nước ấm sau đó ăn nhai trực tiếp. Mỗi lần nên dùng từ 1 đến 2 nhánh trùng thảo. Hương vị của trùng thảo khi ăn sống cũng khá ngon miệng.

• Ngâm dược liệu với mật ong

Mật ong và đông trùng hạ thảo dùng như thế nào? Với phương pháp này, bạn cần sử dụng dược liệu khô sau đó cho vào bình thủy tinh và ngâm với mật ong nguyên chất. Ngâm trong 15 ngày rồi mỗi lần sử dụng lấy ra 2 thìa trùng thảo ngâm mật ong, pha với nước ấm để mỗi ngày.

• Chế biến món ăn

Cách chế biến thành món ăn có thể giúp bạn bồi bổ được dưỡng chất cho cả gia đình. Có thể sử dụng đông trùng hạ thảo hầm với gà, nấu cháo, nấu sườn lợn để tăng cường sức khỏe. Các món ăn này rất ngon miệng, giàu giá trị dinh dưỡng và rất thích hợp cho người già, người vừa ốm dậy.

• Uống sản phẩm dạng nước

Đây là cách bào chế rất tiện lợi của đông trùng hạ thảo và rất thích hợp với người bận rộn, không có nhiều thời gian để chế biến các món ăn. Trong ngày bạn nên uống từ 1 đến 2 chai dược liệu dạng nước để nạp thêm năng lượng cho cơ thể. Tuy nhiên không nên uống liên tục mà cần có quãng thời gian nghỉ ngơi, ví dụ như uống cách ngày để cơ thể hấp thụ được dưỡng chất tốt nhất.

• Pha trà 

Bạn nên dùng khoảng 5gr trùng thảo khô, 3gr nhân sâm rồi ngâm với nước sôi trong 10 phút, sử dụng như một loại trà thông thường uống hàng ngày.

• Uống sản phẩm dạng viên

Cách sử dụng này cũng rất đơn giản như sử dụng sản phẩm dạng nước. Bạn chỉ cần uống từ 1 đến 2 viên mỗi ngày để bồi bổ thể trạng.

Giá bán và địa chỉ mua đông trùng hạ thảo uy tín cần biết

Đông trùng hạ thảo được biết đến là dược liệu có giá thành rất đắt đỏ. Trên thị trường hiện nay có hai dạng phổ biến là trùng thảo tự nhiên và dược liệu được nuôi cấy, ngoài ra còn có nhiều chế phẩm khác. Mỗi loại sẽ có mức giá bán khác nhau và người dùng có thể tham khảo giá của loại dược liệu này như sau:

Giá các sản phẩm dược liệu tự nhiên

Dòng sản phẩm này có xuất xứ từ các vùng núi cao ở Trung Quốc và ngày nay sản lượng khai thác hàng năm càng ngày càng ít, mỗi năm thu hoạch không quá 80kg. Do vậy, giá rất cao, có thể lên đến 1,2 đến 1,8 tỷ đồng/kg dược liệu.

Vì có giá thành đắt đỏ như vậy nên khi lựa chọn sản phẩm này, bạn cần lưu ý và lựa chọn địa chỉ mua thật uy tín để mua được sản phẩm chất lượng.

Giá dược liệu nuôi cấy

Hiện nay đã có nhiều quốc gia nghiên cứu và nuôi cấy thành công dòng đông trùng hạ thảo như Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc, Mỹ hay Việt Nam. Có thể nói, dược liệu nuôi cấy là giải pháp thay thế hoàn hảo cho đông trùng hạ thảo tự nhiên đang ngày càng khan hiếm. Giá thành của sản phẩm này cũng thấp hơn rất nhiều so với sản phẩm tự nhiên.

• Giá dược liệu nuôi cấy trên nhộng tằm tươi: Khoảng 8 triệu/100gr sản phẩm tươi và 6 đến 7 triệu/20gr sấy khô.
• Dược liệu được nuôi cấy quả thể tươi giá khoảng 2 triệu/10gr khô.
• Dược liệu nuôi cấy trên nhộng tằm sấy khô khoảng 6,4 triệu/20gr.
• Loại dược liệu thái lát: 1 triệu/500gr.

Ngoài ra, giá dược liệu còn dao động phụ thuộc vào cơ sở sản xuất. Vì thế, khi tìm mua sản phẩm, người dùng nên liên hệ trực tiếp với đơn vị để có mức giá chính xác.

Đông trùng hạ thảo là dược liệu đắt đỏ như vậy nên không tránh khỏi có nhiều cơ sở vì lợi nhuận mà cung cấp hàng giả, hàng kém chất lượng. Do vậy, người dùng cần hết sức lưu ý tìm mua dược liệu này ở những đơn vị uy tín, chất lượng cao.

Hiện nay, do lượng đông trùng hạ thảo tự nhiên được khai thác được rất ít nên hầu hết các sản phẩm trên thị trường là dược liệu được nuôi trồng. Tại Việt Nam, Trung tâm nghiên cứu và nuôi trồng dược liệu Vietfarm là đơn vị nuôi trồng thành công đông trùng hạ thảo theo tiêu chuẩn quốc tế. Chính vì thế, người dùng có thể tìm mua dược liệu tại cơ sở này để đảm bảo được chất lượng của sản phẩm.

Trên đây là những thông tin người dùng cần biết về đông trùng hạ thảo. Loại dược liệu này mang đến công dụng rất tốt cho sức khỏe và vô cùng quý hiếm. Trước khi sử dụng sản phẩm này, người dùng cần tham khảo kỹ thông tin và tìm mua ở những địa chỉ uy tín để có thể sử dụng một cách hiệu quả nhất.