Luận Bàn Về Phương Pháp Bào Chế Thuốc Trong YHCT Và Những Điều Thú Vị Mà Nhà Thuốc Đỗ Minh Đường Đúc Kết

Trải qua hơn 150 năm hình thành và phát triển, đến nay nhà thuốc nam Đỗ Minh Đường vẫn chắt lọc và giữ nguyên những tinh hoa văn hóa của YHCT vào các bài thuốc nam gia truyền.  Từ cơ chế điều trị, đến phương pháp bào chế thuốc trong YHCT đều được các lương y, bác sĩ tại nhà thuốc tỉ mẩn nghiên cứu cẩn thận và đưa vào ứng dụng thực tiễn. Vậy những phương pháp này cụ thể thế nào, tại sao nhà thuốc Đỗ Minh Đường lại bào chế thuốc thành dạng thức hiện đại, hãy cùng chúng tôi bàn luận sâu hơn qua bài viết dưới đây. Bạn đọc hãy cùng đón xem nhé!

Phương pháp bào chế thuốc trong YHCT và sự nối tiếp của thế hệ sau

Lương y Đỗ Minh Tuấn (GĐ chuyên môn Truyền nhân đời thứ 5 của nhà thuốc Đỗ Minh Đường – Cố vấn y khoa sức khỏe đài PTTH VTV2, VTC2 – Thầy thuốc nam tiêu biểu 2020) cho hay: “Dù y học có phát triển đến đâu thì cũng không thể tách rời các phương pháp bào chế thuốc được cha ông đúc kết từ xa xưa. Trong YHCT, có thể kể đến các phương pháp như thủy chế, hỏa chế,… với mục đích bào chế nguyên liệu thành các dạng thuốc dễ hấp thụ, nâng cao hiệu quả trị bệnh.”

Vậy bào chế thuốc ở đây là gì? Bào có nghĩa là dùng sức nóng để làm thay đổi lý tính và dược tính của cây thuốc, nhằm thuận tiện cho việc chế biến và điều trị. Chế có nghĩa là tác động vào để làm thay đổi tính chất, hình dạng của dược liệu. Hiểu một cách đơn giản hơn, bào chế thảo dược chính là quá trình chuyển đổi tính thiên của dược liệu thành những vị thuốc, chế phẩm thuốc trong phòng và trị bệnh.

Mục đính chính là để bào chế các nguyên liệu thành dạng thuốc phiến hay còn gọi là thuốc chín. Thuốc này được dùng trong các dạng thuốc thang, thuốc cao đặc, thuốc chè (ẩm), thuốc viên (đan, đơn, hoàn), thuốc bột (tán), thuốc rượu,…

Để bào chế dược liệu được đạt chuẩn về yêu cầu chất lượng dược tính, lương y Tuấn cho biết thêm: “Bào chế thảo dược cốt là phải “vừa chừng”, non quá thì khó kiến hiệu, già quá thì mất đi khí vị. Tuy nhiên, không phải ai cũng có thể đạt được độ chuẩn xác cao của việc bào chế dược liệu như việc thái, cắt dược liệu nên mỏng hay dày, sao non hay già, cắt sao cho thảo dược không bị biến đổi dược tính.

ĐỌC NGAY: [TÌM HIỂU] Phương Pháp Khám Bệnh ĐỘC ĐÁO, Kế Thừa Tinh Hoa YHCT Của Nhà Thuốc Đỗ Minh Đường

Là một thầy thuốc YHCT gắn bó với nghề gần 20 năm, nhờ việc đúc rút từ kinh nghiệm thực tế qua 5 đời dòng họ Đỗ Minh Đường, đồng thời có sự kế thừa tinh hoa y học cổ, lương y Tuấn nhận thấy: “Khi sơ chế và bào chế thuốc Nam phải đúng, đủ theo 3 nguyên tắc cơ bản: Thứ nhất phải đảm bảo việc “điều hoà âm dương” của vị thuốc, người bệnh; Thứ hai, các vị thuốc phải phát huy được “bổ hư tả thực”. Thứ ba là gắn chặt vấn đề “biện chứng luận trị” với việc “tìm thuốc” và “chế thuốc”.”

Tuy nhiên, ở trong Đông y, phải dùng rất nhiều phương pháp để bào chế và tách chiết thảo dược khác nhau. Tùy vào mục đích sử dụng mà những loại thuốc sẽ được chế biến theo nhiều phương pháp khác nhau, mỗi phương pháp sẽ tạo ra các công dụng khác nhau.

Thực tế đã chứng minh rằng, phương pháp bào chế thuốc thảo dược rất đa dạng và phong phú; song tựu chung lại có ba phương pháp cơ bản: Phương pháp dùng lửa (hoả chế), dùng nước (thuỷ chế) và phương pháp kết hợp nước – lửa (thuỷ hoả hợp chế – nhiệt ẩm). Cụ thể:

Hỏa chế – Phương pháp dùng lửa bào chế thảo dược

Đây là phương pháp dùng sự tác động của nhiệt độ khô, trực tiếp hay gián tiếp qua phụ liệu trung gian để thay đổi tính chất, độc tính của thảo dược. 

Chia sẻ sâu hơn, lương y Tuấn cho biết: “Thực chất, mục đích của giai đoạn này là làm tăng tính ấm, giảm tính hàn do đưa nhiệt, phần dương vào vị thuốc, đồng thời làm giảm độc tính, giảm tác dụng không mong muốn có trong thảo dược, ổn định hoạt chất có trong vị thuốc. Bên cạnh đó, hỏa chế còn làm giảm độ bền cơ học của dược liệu do các liên kết và chất hữu cơ bị phân hủy, giúp tăng thời gian bảo quản thuốc. Ở một số trường hợp, điều này có thể làm thay đổi tính chất, tăng hiệu quả chữa bệnh của thuốc.”

Một số phương pháp chế biến dược liệu bằng hỏa chế phổ biến như: nung, lùi hay nướng, đốt, chế sương, sao (sao qua, sao đen, sao cháy, sấy, chích),…

Ví dụ như: Thảo quyết minh sống có tác dụng tả hạ, khi sao qua có tác dụng nhuận tràng, sao vàng có tác dụng thanh nhiệt, sao đen có tác dụng an thần. Trắc bách diệp, hà hiệp, bồ hoàng, hòe hoa không có tác dụng chỉ huyết nhưng khi thán sao lại có tác dụng chỉ huyết. Sinh phụ tử sau khi chế biến thành hắc phụ có tác dụng hồi dương cứu nghịch…

Thủy chế – Dùng nước bào chế thảo dược

Thủy chế là phương pháp dùng sự tác động của nước hoặc dung dịch phụ liệu ở những mức độ quy định khác nhau (ngâm, ẩm,…) trong điều kiện nhiệt độ tự nhiên, tác động đến dược liệu tạo ra quá trình hòa tan, thủy phân hay lên men nhằm đáp ứng những mục đích khác nhau của bài thuốc.

Lương y Tuấn lý giải mục đích chính của phương pháp này như sau:

• Làm giảm độc tính, hoạt chất có hại trong thuốc, hạn chế sự phát triển của các loại nấm mốc nhằm tăng tác dụng chữa bệnh.
• Làm mềm các vị thuốc, giúp cho việc phân chia dược liệu (cắt, bào, thái,…) được dễ dàng hơn.
• Làm giảm tính bền cơ học của thảo dược, đồng thời làm tăng khả năng giải phóng những hoạt chất do các tế bào dược liệu bị hút nước và trương nở.
• Bảo quản và định hình vị thuốc, tránh tình trạng vỡ vụn thuốc. (Ví dụ như nước Vôi hay nước Phèn chua,… có thể làm cho vị thuốc bị cứng).

Một số phương pháp bào chế bằng thủy chế bao gồm: rửa, ngâm, tẩm, thủy bào, thủy phi,…

ĐỌC THÊM: Tìm hiểu về phương pháp bào chế thuốc HIỆU QUẢ trong YHCT, NÂNG CAO hiệu quả điều trị cho bệnh nhân

Thủy hỏa hợp chế – Phương pháp kết hợp độc đáo

Theo lương y Tuấn, phương pháp này sử dụng sự tác động của nước hoặc dung môi thích hợp với lửa (gián tiếp hay trực tiếp) ở nhiệt độ cao hơn nhiệt độ tự nhiên (nhiệt ẩm) nhằm thay đổi tính chất của dược liệu. Điều này giúp bảo quản, chuyển hóa tác dụng, thay đổi tính vị thuốc theo mục tiêu điều trị, đồng thời làm giảm độc tính, diệt các enzym giúp ổn định hoạt chất và tăng hiệu lực của thuốc.

Các phương pháp thủy hỏa hợp chế gồm: Chưng, đồ, nấu (đun, chử), tôi,… Ngoài ra phương pháp thuỷ hỏa hợp chế này còn có phương pháp hầm, sắc (thuốc thang, thuốc cao đặc), hãm (hãm chè thuốc…),…

Tuy nhiên, để bào chế được dược liệu đạt chuẩn về yêu cầu chất lượng dược tính, lương y Tuấn còn cho biết thêm: “Tùy vào mục đích sử dụng mà một số loại thuốc được chế biến bằng nhiều phương pháp khác nhau sẽ tạo ra tác dụng khác nhau. Ví dụ như, bạch thược chế với giấm để tăng quy kinh can, giúp chống chỉ xơ gan hóa hay chức năng gan bị trì trệ; Chế với rượu để khử đi hết tính hàn, đồng thời làm tăng cường dưỡng huyết điều kinh; Chế Cam thảo với Ba kích để giảm độc tính ngứa của Ba kích,…”

Đỗ Minh Đường “ưu ái” cách bào chế thuốc thành dạng cao đặc, mang đến hiệu quả điều trị TỐT NHẤT cho người bệnh

Ngoài 3 phương pháp bào chế nhắc đến ở trên, các lương y sẽ từ đó nhào nặn thuốc thành 1 trong 5 dạng thường thấy là: Thang, hoàn, tán, cao, đan. Mỗi dạng bào chế lại có ưu và nhược điểm riêng: 

• Thuốc thang (sắc): Là phương pháp cho hỗn hợp các vị thuốc vào siêu, đổ nước, sắc. Dưới tác dụng của nhiệt, vị thuốc tan vào trong nước, sau đó lược bỏ xác, lấy nước uống. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả cao, người bệnh cần biết căn chỉnh thời gian và nhiệt độ thích hợp. Điều này dẫn tới việc cồng kềnh trong giai đoạn chế biến, mất công mất sức mà rất khó uống đối với trẻ nhỏ.
• Thuốc tán, đan: Là loại thuốc thể rắn, rời. Điều chế bằng cách tán dược liệu từ khoáng vật, thực vật thành bột vừa, bột mịn hay hồ viên thành hoàn để uống trong hoặc để xoa ngoài. Tác dụng của nó gần như thuốc thang, dễ thẩm thấu, tuy nhiên khuyết điểm là thuốc khó bảo quản.
• Thuốc hoàn: Là dạng thuốc mềm dẻo, hình cầu, lớn bằng hạt nhãn, gồm thuốc và mật (hoặc mạch nha). Thuốc dễ sử dụng nhưng để lâu khó bảo quản, liều lượng có khi phải dùng nhiều, khó thẩm thấu, trẻ nhỏ khó uống.

ĐỪNG BỎ QUA: CÔNG BỐ quy trình thăm khám 3T và chế độ chăm sóc [RIÊNG BIỆT] chỉ có tại Đỗ Minh Đường

Qua nhiều năm nghiên cứu cùng với những kinh nghiệm thực tiễn mà lương y Tuấn đúc kết từ 5 đời dòng họ, đến nay các bài thuốc tại Đỗ Minh Đường đã được cải tiến thành dạng cao đặc, vừa để tối ưu hóa được hết công dụng có trong dược liệu, vừa giúp người bệnh tiết kiệm thêm thời gian, dễ dàng bảo quản, tiện lợi và dùng được cho mọi đối tượng.

Chia sẻ rõ hơn về vấn đề này, lương y Tuấn cho biết: “Thực chất đây vẫn là thuốc dạng thang được tôi sắc thành nước, sau đó cô lại thành dạng cao đặc, đun trong suốt 48 giờ, giữ nguyên nền nhiệt 55 – 70 độ C, đồng thời vẫn giữ nguyên các dược tính kháng sinh thực vật vốn có.

Vì thành phần được cô đặc, chiết bớt nước nên dược chất thu được đậm đặc hơn, tinh chất thẩm thấu nhanh vào thành dạ dày, tăng hiệu quả điều trị cho người bệnh. Chỉ với 1 lượng nhỏ cao thuốc mà phát huy công dụng tương đương với 1 thang thuốc sắc. Đặc biệt, thuốc thơm mùi thảo dược, không có vị nồng, đắng như thuốc sắc truyền thống, nên trẻ nhỏ cũng có thể dễ dàng sử dụng.”

Đồng thời, việc bào chế thuốc thành dạng cao đặc cũng giúp cho quá trình bảo quản thuốc tốt hơn. Trải qua quá trình đun nấu kỹ lưỡng, các độc tính sẽ bị loại bỏ hoàn toàn, ổn định thành phần hóa học có trong vị thuốc, nhằm đảm bảo các chỉ tiêu kỹ thuật như độ ẩm, độ nhiễm khuẩn, nấm mốc,…

Cùng với đó, để có thể bào chế nên được bài thuốc chất lượng nhất thì dược liệu lại là một trong những yếu tố quan trọng hàng đầu. Nằm lòng kim chỉ nan “thuốc nam dành cho người Việt”, lấy sự an toàn, tin tưởng của người bệnh làm điểm mấu chốt, nhà thuốc Đỗ Minh Đường từ xưa đến nay vẫn luôn không ngừng tìm kiếm nguồn thảo dược thuần Việt, an toàn và lành tính nhất cho người bệnh.

Trước vấn nạn dược liệu bẩn, rác thuốc tràn lan trên thị trường như hiện nay, từ rất nhiều năm trở lại đây, nhà thuốc Đỗ Minh Đường đã chọn cho mình một hướng đi riêng, tiên phong trong việc TỰ CHỦ, xây dựng và phát triển nguồn dược liệu sạch cho mình.

Theo đó, có hơn 90% thảo dược được bào chế trong các bài thuốc của Đỗ Minh Đường được thu hái từ các nhà vườn ươm trồng dược liệu sạch đạt chuẩn GACP-WHO tại các tỉnh Hòa Bình, Hưng Yên và Gia Lâm (Hà Nội). Số còn lại là những dược liệu quý hiếm sinh trưởng trên núi cao, được các lương y nhà thuốc thu mua trực tiếp từ những người dân bản địa chuyên đi rừng tại các tỉnh miền núi Tây Bắc. 

XEM NGAY: Tạp Chí Đông Y: “Đỗ Minh Đường – Nhà Thuốc Nam ĐI ĐẦU Bảo Tồn, Phát Triển Nguồn Dược Liệu SẠCH – Mang Lại Sức Khỏe VÀNG Cho Người Dân”

Bởi vậy, với hơn 150 năm ứng dụng vào chẩn đoán và điều trị, nhà thuốc đến nay chưa ghi nhận trường hợp nào gặp phải tác dụng phụ khi sử dụng thuốc. Dù cho trong đó có rất nhiều bệnh nhân là trẻ em, người già, phụ nữ mang thai, sau sinh và đang cho con bú.

Đơn cử như trường hợp mẹ bầu Kim Oanh (38 Tuổi, Long Biên) bị mề đay hành hạ từ khi mang thai đến lúc ở cữ. Sau khi biết đến bài thuốc Mề Đay Đỗ Minh của nhà thuốc Đỗ Minh Đường, Oanh chia sẻ: “Sau 1 tháng kiên trì uống hết liệu trình đầu, kết hợp tắm với lá tắm mề đay của nhà thuốc thấy đỡ hơn trước khá nhiều, chưa hết hoàn toàn được nhưng như thế là mừng lắm rồi. Trước nó lên cả người thì giờ chỉ lên ở tay, đùi, chủ yếu lên buổi tối thôi, ngày thì thi thoảng nhưng không nhiều.”

CHI TIẾT: [FEEDBACK] Mẹ sau sinh khỏi hẳn mề đay nhờ kiên trì sử dụng 3 tháng bài thuốc Nam Đỗ Minh Đường

Bé Nhật Minh (9 tuổi) – con trai diễn viên Hoa Thúy, ngay từ nhỏ, bé đã mắc chứng viêm xoang thường xuyên sụt sịt mũi, ngủ bị tắc nghẹt mũi, phải thở bằng miệng,… Bản thân là mẹ, lại cũng từng mắc căn bệnh này nên chị hiểu được sự khó chịu của bệnh. Ngay sau khi dùng hết liệu trình điều trị tại Đỗ Minh Đường, thấy tình trạng bệnh của mình đã khỏi, chị không ngần ngại mà cho con trai mình đến thăm khám và điều trị tại đây.

ĐỌC NGAY: Diễn viên Hoa Thúy tin tưởng chữa viêm xoang cho con trai bằng thuốc nam Đỗ Minh Đường

Ngoài mẹ bầu Kim Oanh, bé Nhật Minh kể trên, nhà thuốc cũng nhận được rất nhiều phản hồi tốt của bệnh nhân qua tin nhắn, zalo, bình luận:

ĐỪNG BỎ QUA: Đỗ Minh Đường đón tiếp hàng trăm lượt bệnh nhân đến khám mỗi ngày

Có thể thấy, các bài thuốc tại Đỗ Minh Đường không chỉ an toàn, lành tính mà còn được các lương y, bác sĩ ở đây tối ưu cả về chất lượng lẫn hình thức, nhằm nâng cao hiệu quả điều trị cho người bệnh. Cùng với đó, nếu bạn đọc hay người thân đang gặp phải các vấn đề về sức khỏe, đừng ngần ngại hãy LIÊN HỆ NGAY đến nhà thuốc Đỗ Minh Đường để được các y bác sĩ hỗ trợ tư vấn, thăm khám MIỄN PHÍ 1-1 theo thông tin liên hệ dưới đây: