Mụn bọc sưng đỏ xuất hiện với những nốt mụn sưng to, tấy đỏ, chứa mủ trắng không chỉ gây đau nhức, khó chịu mà còn để lại thâm sẹo, ảnh hưởng nghiêm trọng đến thẩm mỹ. Trong bài viết này, Favina sẽ chia sẻ tới bạn đọc những thông tin liên quan tới nguyên nhân, cách chữa trị, phòng ngừa,… mụn hiệu quả nhất.
Định nghĩa mụn bọc sưng đỏ
Mụn bọc sưng đỏ (còn gọi là mụn bọc mủ) là một dạng mụn trứng cá viêm nang lông nặng, hình thành do sự tắc nghẽn lỗ chân lông và hoạt động quá mức của tuyến bã nhờn. Quá trình này tạo ra môi trường lý tưởng cho vi khuẩn Propionibacterium acnes (P. acnes) phát triển, gây viêm nhiễm sâu bên dưới da.
Mụn bọc sưng đỏ thường xuất hiện ở những vùng da tiết nhiều bã nhờn như mặt, ngực, lưng và vai. Các bác sĩ cho biết, đây là một dạng mụn viêm nặng, cần được điều trị sớm để tránh nguy cơ để lại sẹo thâm mất thẩm mỹ.
Nguyên nhân gây ra mụn bọc sưng đỏ
Qua các đánh giá nghiên cứu, chuyên gia da liễu đưa ra những nguyên nhân thường gặp nhất của tình trạng mụn bọc sưng đỏ như sau:
- Tắc nghẽn lỗ chân lông: Đây là nơi tuyến bã nhờn tiết ra dầu để giúp da mềm mại và ẩm mịn. Tuy nhiên, khi tế bào chết và bã nhờn dư thừa tích tụ trên bề mặt da, chúng sẽ bít tắc lỗ chân lông. Lỗ chân lông bị tắc nghẽn tạo ra môi trường lý tưởng cho vi khuẩn Propionibacterium acnes (P. acnes) phát triển, kích hoạt phản ứng viêm của hệ miễn dịch.
- Hormone: Sự thay đổi nội tiết tố là một trong những nguyên nhân gây ra mụn bọc sưng đỏ thường gặp, đặc biệt ở thanh thiếu niên và phụ nữ trong giai đoạn kinh nguyệt. Trong những giai đoạn này, nồng độ hormone androgen (hormone nam) tăng cao, kích thích tuyến bã nhờn hoạt động mạnh mẽ. Dầu thừa kết hợp với tế bào chết trên da dễ dàng tạo điều kiện cho vi khuẩn P. acnes gây viêm, hình thành mụn bọc sưng đỏ.
- Căng thẳng: Tình trạng lo lắng, căng thẳng kéo dài có thể làm tăng nồng độ cortisol trong máu, kích thích tuyến bã nhờn hoạt động mạnh và gây mụn.
- Chế độ ăn uống: Thực phẩm nhiều đường, sữa và các sản phẩm từ sữa có thể làm tình trạng mụn bọc trở nên trầm trọng hơn.
- Thói quen nặn mụn: Nặn mụn có thể làm vỡ nhân mụn, đẩy vi khuẩn và chất viêm sâu hơn vào da, gây ra tình trạng viêm nhiễm nặng hơn và nguy cơ để lại sẹo thâm.
- Các sản phẩm chăm sóc da: Sử dụng mỹ phẩm có chứa dầu khoáng (mineral oil) hoặc các thành phần gây kích ứng có thể làm tắc nghẽn lỗ chân lông và gây mụn.
Đối tượng bị mụn bọc sưng đỏ
Mụn bọc sưng đỏ có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi và giới tính, tuy nhiên những người có nguy cơ cao nhất phải kể tới là:
- Thanh thiếu niên (từ 12 đến 19 tuổi).
- Phụ nữ trước kỳ kinh nguyệt.
- Người có làn da dầu.
- Các trường hợp có tiền sử bệnh về da liễu.
Tham khảo: Mụn Bọc Ở Mũi Là Gì, Do Đâu Hình Thành?
Triệu chứng mụn bọc sưng đỏ
Mụn bọc sưng đỏ thường có những đặc điểm dễ nhìn thấy bằng mắt thường, bao gồm:
- Kích thước: Nốt mụn có kích thước lớn hơn 5mm, thường sưng to, viêm tấy và cứng.
- Màu sắc: Vùng da xung quanh mụn có màu đỏ tấy, đôi khi kèm theo cảm giác đau nhức khi chạm vào.
- Nhân mụn: Mụn bọc sưng đỏ có thể xuất hiện nhân mụn trắng hoặc vàng, chứa mủ bên trong.
- Vị trí: Mụn thường xuất hiện ở những vùng da tiết nhiều bã nhờn như mặt, ngực, lưng và vai. Có thể mọc đơn lẻ hoặc thành từng cụm, gây mất thẩm mỹ nghiêm trọng.
- Sốt nhẹ: Trong trường hợp mụn bọc sưng to, viêm nhiễm nặng, có thể kèm theo sốt nhẹ.
- Sưng hạch bạch huyết: Hạch bạch huyết ở vùng gần mụn có thể sưng to do đang hoạt động để chống lại vi khuẩn gây viêm.
- Đau nhức: Mụn bọc sưng to thường gây cảm giác đau nhức, khó chịu, đặc biệt khi chạm vào.
- Để lại sẹo thâm: Nếu không được điều trị đúng cách, mụn bọc sưng đỏ có thể vỡ ra và để lại sẹo thâm mất thẩm mỹ.
Biến chứng mụn bọc sưng đỏ
Không thể phủ nhận tác động tiêu cực của mụn bọc sưng đỏ đến vẻ đẹp và sự tự tin. Nốt mụn sưng to, tấy đỏ gây mất thẩm mỹ trên da mặt và còn có thể xuất hiện ở ngực, lưng, ảnh hưởng đến ngoại hình tổng thể. Điều này có thể khiến bạn cảm thấy tự ti, ngại giao tiếp xã hội, thậm chí gây ra stress và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
Ngoài ra, mụn bọc sưng đỏ là một dạng mụn viêm nang lông nặng. Quá trình viêm nhiễm bên dưới da có thể lan rộng, gây ra các vấn đề như:
- Sưng hạch bạch huyết: Hạch bạch huyết là tuyến nằm dọc theo hệ thống bạch huyết, có vai trò tiêu diệt vi khuẩn. Khi mụn bọc sưng to, viêm nhiễm nặng, hạch bạch huyết ở vùng gần mụn có thể sưng to do đang hoạt động để chống lại vi khuẩn.
- Nhiễm trùng: Nếu không được điều trị đúng cách, mụn bọc sưng đỏ có thể bị vỡ ra, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập sâu hơn và gây nhiễm trùng.
- Sẹo thâm: Đây là một trong những nguy hiểm của mụn bọc sưng đỏ. Mụn bọc sưng to, viêm nhiễm nặng có thể vỡ ra hoặc được nặn không đúng cách, dẫn đến tổn thương sâu trên da và hình thành sẹo thâm mất thẩm mỹ. Sẹo thâm thường có màu sẫm hơn da bình thường, khó điều trị và gây mất thẩm mỹ lâu dài.
Chẩn đoán mụn bọc sưng to
Khám lâm sàng là bước đầu tiên trong quá trình chẩn đoán mụn bọc sưng đỏ. Bác sĩ da liễu sẽ tiến hành:
- Thăm hỏi tiền sử bệnh: Bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh lý cá nhân và gia đình, bao gồm tiền sử mắc các bệnh về da khác, tiền sử sử dụng thuốc hay mỹ phẩm.
- Kiểm tra da: Bác sĩ sẽ quan sát kỹ vùng da bị mụn, đánh giá mức độ viêm nhiễm, kích thước, số lượng mụn và các đặc điểm khác của mụn bọc sưng đỏ. Vị trí xuất hiện mụn (mặt, ngực, lưng, vai) cũng là yếu tố quan trọng để chẩn đoán.
Thông thường, chỉ cần khám lâm sàng là đủ để bác sĩ chẩn đoán chính xác mụn bọc sưng đỏ. Bác sĩ có thể phân biệt mụn bọc sưng đỏ với các loại mụn khác dựa trên các đặc điểm về kích thước, màu sắc, mức độ viêm nhiễm và các triệu chứng đi kèm.
Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bác sĩ có thể cần tiến hành thêm các xét nghiệm để hỗ trợ chẩn đoán, chẳng hạn như:
- Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu có thể giúp kiểm tra các yếu tố nội tiết tố (androgen, estrogen, progesterone) có thể góp phần gây ra mụn bọc sưng đỏ.
- Xét nghiệm vi sinh: Nếu mụn bọc sưng đỏ có dấu hiệu nhiễm trùng nghiêm trọng, bác sĩ có thể chỉ định lấy mẫu mủ mụn để làm xét nghiệm vi sinh, nhằm xác định loại vi khuẩn gây nhiễm và lựa chọn kháng sinh điều trị phù hợp.
Cách chữa mụn bọc sưng đỏ
Các nốt mụn bọc sưng to cần được điều trị nhanh chóng để tránh làm viêm nhiễm nặng cũng như gây sẹo mất thẩm mỹ. Dưới đây là một số phương pháp có thể sử dụng hiện nay:
Thuốc Tây y trị mụn bọc
Tây y có rất nhiều loại thuốc được sử dụng để điều trị mụn bọc. Thuốc thường dùng nhất gồm có:
Kháng sinh đường uống:
- Tetracycline: Đây là loại kháng sinh phổ biến, có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn P. acnes. Tuy nhiên, tetracycline có thể gây ra một số tác dụng phụ như buồn nôn, tiêu chảy và nhạy cảm với ánh nắng mặt trời.
- Minocycline: Đây là một loại kháng sinh thế hệ mới của tetracycline, có hiệu quả cao trong điều trị mụn bọc sưng đỏ và ít gây tác dụng phụ hơn so với tetracycline.
- Doxycycline: Tương tự như minocycline, doxycycline cũng là một lựa chọn hiệu quả cho mụn bọc sưng đỏ với tác dụng phụ nhẹ.
- Macrolide: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng sinh nhóm macrolide như erythromycin hoặc azithromycin để điều trị mụn bọc sưng đỏ.
Lưu ý: Quá trình điều trị bằng kháng sinh đường uống thường kéo dài từ vài tuần đến vài tháng. Tuyệt đối không tự ý ngưng thuốc giữa chừng vì có thể làm vi khuẩn kháng thuốc và khiến tình trạng mụn trở nên nghiêm trọng hơn.
Thuốc bôi:
- Benzoyl peroxide: Đây là một loại thuốc bôi phổ biến có tác dụng tiêu sừng, giúp loại bỏ tế bào chết trên da, thông thoáng lỗ chân lông và diệt khuẩn P. acnes. Benzoyl peroxide có thể gây kích ứng da nhẹ, cần thoa thử một lượng nhỏ lên vùng da khác trước khi bôi lên vùng da mụn.
- Retinoids (tretinoin, adapalene, differin): Thuốc bôi retinoid có tác dụng thúc đẩy quá trình sừng hóa của da, giúp thông thoáng lỗ chân lông và giảm viêm. Tuy nhiên, retinoid có thể gây khô da, bong tróc và kích ứng nhẹ trong thời gian đầu sử dụng.
- Acid Azelaic: Loại thuốc bôi này có tác dụng kháng khuẩn, giảm viêm và làm mờ thâm mụn. Acid azelaic thường được lựa chọn cho những người có làn da nhạy cảm không dung nạp được các loại thuốc bôi khác.
Lưu ý: Hiệu quả của kem bôi trị mụn bọc thường chậm hơn so với thuốc kháng sinh đường uống. Cần kiên trì sử dụng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ để đạt được hiệu quả điều trị mong muốn.
Isotretinoin:
Isotretinoin là một loại thuốc uống được coi là giải pháp mạnh trong điều trị mụn trứng cá, bao gồm cả mụn bọc sưng đỏ. Isotretinoin có tác dụng điều tiết hoạt động của tuyến bã nhờn, giảm sản xuất dầu thừa, ngăn ngừa tắc nghẽn lỗ chân lông và giảm viêm.
Tuy nhiên, isotretinoin là thuốc có nhiều tác dụng phụ, nên chỉ được sử dụng trong trường hợp mụn bọc sưng đỏ nặng, không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác.
Cách trị mụn bọc sưng đỏ tại nhà
Có rất nhiều nguyên liệu được sử dụng để điều trị mụn bọc sưng đỏ tại nhà. Tuy nhiên phương pháp này sẽ có mức độ hiệu quả tùy thuộc vào cơ địa của từng người. Bạn có thể tham khảo những cách dưới đây:
- Mật ong: Được biết đến với đặc tính kháng khuẩn tự nhiên. Thoa một lớp mỏng mật ong nguyên chất lên nốt mụn bọc sưng đỏ có thể giúp giảm viêm nhẹ. Tuy nhiên, mật ong có thể gây kích ứng cho da nhạy cảm. Bạn cần thử nghiệm trên một vùng da nhỏ trước khi bôi lên toàn bộ vùng da mụn. Cách dùng: Thoa một lớp mỏng mật ong lên nốt mụn đã được rửa sạch và lau khô. Để trong 15 – 20 phút rồi rửa sạch.
- Nha đam: Có đặc tính làm mát, dịu nhẹ và có thể giúp giảm sưng tấy cho nốt mụn bọc sưng đỏ. Cách dùng: Lấy phần gel trong lá nha đam tươi, rửa sạch và thoa lên nốt mụn đã được rửa sạch và lau khô. Sau 15 – 20 phút sẽ rửa sạch lại với nước ấm.
- Trà xanh: Có chứa chất chống oxy hóa epigallocatechin gallate (EGCG) cho tác dụng kháng viêm. Bạn có thể sử dụng nước trà xanh hoặc đắp mặt nạ bằng bột trà xanh. Cách dùng: Ngâm trà xanh trong nước nóng khoảng 5 phút, để nguội rồi dùng nước này thoa lên nốt mụn. Ngoài ra có thể trộn bột trà xanh với sữa chua không đường thành hỗn hợp sệt, đắp lên mặt trong 15-20 phút rồi rửa sạch lại với nước ấm.
Phòng tránh mụn bọc sưng đỏ
Mụn bọc sưng đỏ có thể gặp phải ở bất cứ ai, để hạn chế xuất hiện loại mụn này, nên áp dụng những cách phòng tránh sau đây:
- Vệ sinh da mặt thường xuyên bằng các sản phẩm phù hợp, duy trì thói quen rửa mặt 2 lần mỗi ngày và luôn tẩy trang dù không trang điểm.
- Không chạm tay lên mặt thường xuyên vì tay có thể chứa nhiều vi khuẩn, đặc biệt khi trên mặt đang có nhiều dầu.
- Sử dụng kem dưỡng ẩm phù hợp với loại da để giúp da luôn ẩm mịn, khỏe mạnh, hạn chế da tiết dầu thừa.
- Tẩy tế bào chết thường xuyên (1-2 lần/tuần) giúp loại bỏ lớp da chết trên bề mặt, ngăn ngừa tắc nghẽn lỗ chân lông.
- Cần thoa kem chống nắng mỗi ngày, ngay cả khi trời râm mát.
- Hạn chế ăn đồ ăn nhiều đường, tinh bột, đồ chiên rán, cay nóng, các thực phẩm đóng hộp, đồ bán sẵn, các loại nước ngọt, cà phê. Đây là những yếu tố làm da tăng tiết dầu nhờn, tích tụ độc tố trong gan không thể đào thải.
- Ăn nhiều rau xanh, hoa quả để cung cấp vitamin và khoáng chất cho da.
- Uống đủ nước mỗi ngày để giúp da thải độc tố và duy trì độ ẩm.
- Ngủ đủ giấc (7 – 8 tiếng/đêm) để giúp cơ thể phục hồi và giảm căng thẳng.
- Tập thể dục thường xuyên để giải phóng endorphin – hormone tạo cảm giác thoải mái.
- Hạn chế tự nặn mụn vì có thể làm vỡ nhân mụn, đẩy vi khuẩn vào sâu bên trong da, gây viêm nhiễm và hình thành sẹo thâm. Những người có cơ địa da nhạy cảm còn có nguy cơ bị sẹo rỗ.
Mụn bọc sưng to hoàn toàn có thể ngăn chặn được nếu bạn tuân thủ các nguyên tắc chăm sóc da, ăn uống và sinh hoạt lành mạnh. Khi bị mụn cần có biện pháp xử lý ngay. Tuy nhiên, nếu mụn bọc sưng to vẫn xuất hiện và có dấu hiệu nghiêm trọng, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ da liễu để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Xem thêm:
