Nám Da

Nám da (Melasma) là một tình trạng tăng sắc tố da lành tính, biểu hiện bằng các mảng hoặc đốm màu nâu sẫm đến đen.  Những mảng nám này thường xuất hiện đối xứng trên vùng da mặt, đặc biệt là: Gò má, trán, cằm. Ngoài ra, nám cũng có thể xuất hiện ở các vùng da khác thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời như cổ, cánh tay.

Nám da không gây ngứa rát hay khó chịu, tuy nhiên về mặt thẩm mỹ, nó có thể khiến nhiều người cảm thấy tự ti, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Phân biệt nám với tàn nhang:

Nhiều người thường nhầm lẫn giữa nám da và tàn nhang. Tuy cả hai đều là tình trạng tăng sắc tố da, nhưng có một số đặc điểm giúp phân biệt chúng:

• Nám da: Mảng hoặc đốm thường có kích thước lớn hơn (từ vài milimet đến vài centimet), màu sắc đậm hơn (nâu sẫm đến đen) và thường xuất hiện đối xứng trên mặt.
• Tàn nhang: Thường xuất hiện dưới dạng các đốm nhỏ, màu sắc nhẹ nhàng hơn (nâu nhạt đến vàng) và phân bố rải rác trên da, không theo quy luật.

Nám da là một vấn đề phức tạp, có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra như sau:

• Tia UV: Ánh nắng mặt trời chứa tia UV - tác nhân hàng đầu gây ra các vấn đề về da, trong đó có nám da. Tia UV kích thích gia tăng sản sinh melanin, hình thành các mảng nám sậm màu, đặc biệt ở những vùng thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng như mặt, cổ, tay.
• Nội tiết thay đổi: Sự gia tăng estrogen và progesterone trong thai kỳ kích thích sản sinh melanin, dễ hình thành nám da. Cùng với đó là các trường hợp sau sinh, nội tiết tố thay đổi đột ngột, khiến melanin sản sinh không đều màu. Ngoài ra, tiền mãn kinh cũng là giai đoạn giảm estrogen, thúc đẩy hình thành nám.
• Di truyền:  Nếu bố mẹ bạn bị nám da, thế hệ tiếp theo sẽ có nguy cơ cao mắc phải tình trạng này. Các gen di truyền có thể ảnh hưởng đến quá trình sản sinh và phân bố melanin, khiến bạn dễ bị nám hơn những người khác.
• Sử dụng mỹ phẩm không phù hợp: Các sản phẩm có chứa chất gây kích ứng da có thể làm da nhạy cảm hơn với ánh nắng mặt trời, dễ hình thành nám.
• Căng thẳng, stress kéo dài: Căng thẳng, stress gây ảnh hưởng đến nội tiết tố, gián tiếp gây ra nám da.
• Các bệnh lý nội khoa: Một số bệnh lý nội khoa như suy giáp, buồng trứng đa nang,... cũng có thể góp phần làm thay đổi nội tiết tố, thúc đẩy hình thành nám.

Nám da có thể xảy ra ở mọi đối tượng, trong đó thường gặp nhất là:

• Phụ nữ mang thai, sau sinh, tiền mãn kinh.
• Người thường tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.
• Các trường hợp liên quan tới yếu tố di truyền.
• Người sử dụng thuốc hoặc mỹ phẩm không phù hợp.
• Người có làn da sẫm màu.
• Các đối tượng có tiền sử bệnh lý về da.
• Trường hợp thường xuyên căng thẳng, stress.

Dấu hiệu nhận biết nám da dễ thấy nhất là sự xuất hiện các mảng màu nâu, xám hoặc đen trên da. Những mảng màu này thường:

• Có kích thước không đồng đều, từ vài milimet đến vài centimet.
• Có ranh giới không rõ ràng, lan tỏa theo thời gian.
• Thường xuất hiện đối xứng trên hai bên mặt.

Vị trí thường gặp của nám da là:

• Gò má.
• Trán.
• Cằm.

Tuy nhiên, nám da cũng có thể xuất hiện ở những vùng da khác thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời như cổ, cánh tay.

Bị nám da mặt có nguy hiểm không? Nám da không gây nguy hiểm đến tính mạng. Nó không phải bệnh lý truyền nhiễm, cũng không ảnh hưởng đến các cơ quan nội tạng bên trong cơ thể. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là nám da không gây ra bất kỳ vấn đề nào.

Nám da thường xuất hiện ở vùng mặt, cổ, tay - những vị trí dễ nhìn thấy. Điều này có thể khiến người bệnh cảm thấy tự ti, ngại giao tiếp xã hội, gây ra lo lắng và stress kéo dài.

Để đưa ra các kết luận chính xác nhất về nám da, bác sĩ sẽ tiến hành các kỹ thuật chẩn đoán sau đây:

Thăm khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám lâm sàng để đánh giá các đặc điểm của vùng da bị nám, bao gồm:

• Vị trí: Nám da thường xuất hiện ở vùng mặt (má, trán, môi), cổ, tay...
• Màu sắc: Có thể có màu nâu nhạt, nâu đậm, xám đen.
• Kiểu dáng: Nám da thường xuất hiện thành từng mảng, dát mỏng hoặc các đốm nhỏ li ti.
• Độ sâu lắng đọng melanin: Sử dụng đèn Wood để kiểm tra xem sắc tố melanin lắng đọng ở lớp thượng bì hay trung bì.

Các yếu tố tiền sử sức khỏe:

Bên cạnh thăm khám lâm sàng, bác sĩ da liễu cũng sẽ hỏi về tiền sử sức khỏe của bạn. Một số thông tin quan trọng có thể giúp ích cho chẩn đoán, chẳng hạn như:

• Tiền sử gia đình: Nếu bố mẹ, anh chị em ruột thịt có tiền sử mắc nám da, bạn cũng có nguy cơ cao mắc bệnh.
• Thay đổi nội tiết: Nám da thường gặp ở phụ nữ mang thai, tiền mãn kinh do sự thay đổi nội tiết tố.
• Sử dụng thuốc: Một số loại thuốc có thể gây ra tác dụng phụ là nám da.
• Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời: Nắng là yếu tố hàng đầu kích thích sản sinh melanin, khiến nám da đậm màu hơn.

Xét nghiệm nếu cần: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định thêm các xét nghiệm để chẩn đoán chính xác hơn, chẳng hạn như:

• Sinh thiết da: Lấy một mẫu da nhỏ ở vùng bị nám để kiểm tra dưới kính hiển vi, xác định vị trí lắng đọng melanin.
• Xét nghiệm máu: Kiểm tra các vấn đề về nội tiết tố, có thể là nguyên nhân gây ra nám da.

Để chữa trị nám da, có thể dựa vào các loại thuốc, mỹ phẩm, kỹ thuật công nghệ thẩm mỹ hoặc các nguyên liệu tự nhiên.

Thuốc Tây chữa nám da

Điều trị nám da đòi hỏi sự kiên trì và lựa chọn phương pháp phù hợp. Trong đó, thuốc Tây là một lựa chọn phổ biến. Hiện nay, người bị nám da khi dùng thuốc Tây thường sẽ được chỉ định những loại sau:

Nhóm thuốc ức chế melanin:

• Hydroquinone: Có tác dụng ức chế enzyme tyrosinase, ngăn chặn sản sinh melanin. Tuy nhiên, Hydroquinone có thể gây kích ứng da, cần sử dụng theo hướng dẫn của bác sĩ và thường được giới hạn ở nồng độ tối đa 4%.
• Kojic Acid: Hoạt chất này cũng có khả năng ức chế tyrosinase, làm sáng da. Tuy nhiên, hiệu quả của Kojic Acid thường không mạnh bằng Hydroquinone và có thể gây kích ứng nhẹ.
• Arbutin: Được chiết xuất từ thực vật, Arbutin có tác dụng ức chế tyrosinase nhẹ nhàng hơn Hydroquinone, phù hợp với những người có làn da nhạy cảm.

Nhóm thuốc bong sừng:

• Acid Salicylic (BHA): BHA có khả năng thẩm thấu sâu vào lỗ chân lông, loại bỏ tế bào chết trên bề mặt da, kích thích tái tạo tế bào mới. Điều này hỗ trợ làm bong lớp sừng chứa melanin, giúp mờ nám từ từ.
• Acid Glycolic (AHA): AHA có tác dụng tẩy tế bào chết trên bề mặt da, kích thích sản sinh collagen, cải thiện kết cấu da. Tuy nhiên, AHA có thể khiến da nhạy cảm hơn với ánh nắng mặt trời.

Thuốc điều hòa nội tiết: 

• Thuốc tránh thai: Có thể được kê cho phụ nữ bị nám da do thay đổi nội tiết tố trong thời kỳ kinh nguyệt hoặc tiền mãn kinh.
• Thuốc kháng androgen: Được sử dụng cho trường hợp nám da do buồng trứng đa nang.

Lưu ý: Việc sử dụng thuốc điều hòa nội tiết tố cần có chỉ định của bác sĩ và theo dõi chặt chẽ các tác dụng phụ có thể xảy ra.

Trị nám da bằng nguyên liệu tự nhiên

Có khá nhiều nguyên liệu quen thuộc trong cuộc sống hàng ngày có thể sử dụng để trị nám da. Tuy nhiên cần lưu ý phương pháp này sẽ chỉ phù hợp với người bị nám nhẹ.

Cụ thể gồm:

Chanh tươi:

• Cắt đôi quả chanh, vắt lấy nước cốt.
• Cho thêm một ít mật ong hoặc sữa chua để dịu da (tùy chọn).
• Thoa lên da khoảng 15 - 20 phút.
• Nên sử dụng chanh tươi vào buổi tối để tránh da tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời.

Mật ong:

• Thoa trực tiếp mật ong lên da mặt, massage nhẹ nhàng trong vài phút.
• Để trong khoảng 15 phút sau đó rửa sạch.
• Có thể kết hợp mật ong với sữa chua hoặc bột nghệ để tăng hiệu quả.

Nha đam:

• Lấy gel từ lá nha đam tươi, thoa đều lên da mặt.
• Để trong khoảng 15 phút.
• Có thể kết hợp gel nha đam với sữa chua hoặc mật ong.

Nghệ tươi:

• Cạo lấy phần ruột của củ nghệ tươi, trộn đều với sữa chua hoặc mật ong.
• Thoa đều hỗn hợp lên da mặt.
• Để trong khoảng 15.
• Nghệ có thể làm vàng da, nên sử dụng vào buổi tối và rửa sạch da kỹ sau khi đắp mặt nạ.

Ngoài ra, bạn có thể tham khảo thêm một số nguyên liệu tự nhiên khác như:

• Dầu dừa: Dưỡng ẩm, làm sáng da, trị nám.
• Cà chua: Chứa lycopene giúp chống oxy hóa, làm sáng da.
• Lá tía tô: Chứa vitamin A, C, E giúp dưỡng da, trị nám.
• Bột yến mạch: Tẩy tế bào chết nhẹ nhàng, làm sáng da.

Công nghệ thẩm mỹ

Với sự phát triển của công nghệ thẩm mỹ, ngày nay đã có nhiều công nghệ trị nám da tiên tiến, mang đến hiệu quả đáng kể. Trong đó nổi bật là:

• Công nghệ Laser: Sử dụng chùm tia laser năng lượng cao tác động sâu vào lớp da chứa melanin (sắc tố gây nám), phá vỡ các hạt melanin thành những mảnh nhỏ li ti. Sau đó, cơ thể sẽ đào thải các mảnh vỡ này ra ngoài theo cơ chế tự nhiên, giúp làm mờ nám hiệu quả.
• Phương pháp IPL: Dùng chùm ánh sáng đa sắc tập trung vào vùng da bị nám. Ánh sáng IPL sẽ tác động đồng thời vào melanin (gây nám), mạch máu nuôi dưỡng các tế bào sản sinh melanin, giúp ức chế sản sinh hắc tố melanin và làm mờ nám da.
• Vi kim: Là phương pháp sử dụng đầu kim siêu nhỏ đưa các dưỡng chất trị nám chuyên sâu vào lớp trung bì. Các dưỡng chất này có tác dụng ức chế sản sinh melanin, kích thích tái tạo tế bào da mới, giúp làm mờ nám và dưỡng trắng da.

Sử dụng mỹ phẩm

Mỹ phẩm trị nám da thường chứa các thành phần chính sau:

• Các chất làm trắng da: Arbutin, Kojic Acid, Vitamin C... có tác dụng ức chế sản sinh melanin, giúp làm mờ các vết nám. Nồng độ của các chất này thường thấp hơn so với thuốc Tây để đảm bảo an toàn cho da.
• Các chất chống oxy hóa: Vitamin E, trà xanh... giúp trung hòa các gốc tự do, ngăn ngừa hình thành sắc tố melanin mới.
• Các chất tẩy tế bào chết nhẹ nhàng: AHA, BHA... loại bỏ tế bào chết trên bề mặt da, kích thích tái tạo tế bào mới, hỗ trợ làm mờ nám.
• Các chất dưỡng ẩm: Hyaluronic Acid, Glycerin... giúp duy trì độ ẩm cần thiết cho da, ngăn ngừa khô ráp, bong tróc.

Lưu ý:

• Hiệu quả của mỹ phẩm phụ thuộc vào nhiều yếu tố như nồng độ hoạt chất, tình trạng nám da, cơ địa của mỗi người.
• Chọn sản phẩm uy tín, có nguồn gốc rõ ràng, được kiểm nghiệm an toàn.
• Kết hợp với các phương pháp chăm sóc da khác như dưỡng ẩm, tẩy tế bào chết để đạt hiệu quả tốt nhất.
• Kiên trì sử dụng trong thời gian dài để đạt hiệu quả.

Để hạn chế tình trạng nám da, các bạn có thể áp dụng một số biện pháp cơ bản dưới đây:

• Sử dụng kem chống nắng mỗi ngày, thoa lại sau 2 giờ, đặc biệt là khi hoạt động ngoài trời.
• Chọn loại kem chống nắng phù hợp với loại da của bạn (da dầu, da khô, da mụn...).
• Kết hợp sử dụng các biện pháp che chắn khác như mũ rộng vành, áo chống nắng, khẩu trang...
• Rửa mặt ngày 2 lần/ ngày và tẩy tế bào chết 1 - 2 lần/tuần giúp loại bỏ lớp tế bào sừng già cỗi, kích thích tái tạo tế bào mới.
• Sử dụng kem dưỡng ẩm phù hợp với loại da để duy trì độ ẩm cần thiết cho da.
• Bổ sung các thực phẩm giàu vitamin, khoáng chất, chất chống oxy hóa để nuôi dưỡng làn da khỏe mạnh từ bên trong.
• Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong việc phục hồi và tái tạo da. Khi bạn ngủ đủ giấc, làn da sẽ có thời gian để sản sinh collagen, loại bỏ độc tố, giúp da sáng khỏe hơn. Ngược lại, thiếu ngủ có thể khiến da xỉn màu, dễ tổn thương và dễ hình thành nám.
• Hãy học cách kiểm soát căng thẳng để giữ cho tâm trạng thư thái, vui vẻ bằng các bài tập yoga, thiền định.

Nám da là vấn đề da liễu khiến nhiều người mất tự tin và lo lắng. Hãy áp dụng những phương pháp phòng ngừa và điều trị phù hợp, kết hợp với chế độ dinh dưỡng khoa học và lối sống lành mạnh để sở hữu làn da sáng khỏe, rạng rỡ. Đừng quên tham khảo ý kiến bác sĩ da liễu uy tín để được tư vấn và điều trị nám hiệu quả nhất.