Đau Thượng Vị Buồn Nôn Do Đâu, Phải Điều Trị Thế Nào?

Đau vùng thượng vị buồn nôn thường bắt nguồn từ thói quen sinh hoạt và ăn uống không điều độ. Tuy nhiên, không loại trừ khả năng tình trạng này cũng có thể là dấu hiệu của các bệnh lý tiêu hóa. Cùng tìm hiểu bài viết dưới đây của Favina Hospital để biết thêm nhiều thông tin hơn nữa nhé.

Đau vùng thượng vị buồn nôn, đầy hơi do đâu?

Đau thượng vị dạ dày đề cập đến cơn đau khởi phát ở vùng bụng nằm dưới mũi xương ức và trên rốn, mức độ đau có thể âm ỉ, dữ dội hoặc đau quặn từng cơn tùy theo nguyên nhân cụ thể. Tình trạng này gặp ở mọi lứa tuổi nhưng xảy ra nhiều hơn ở người trưởng thành – đặc biệt là người có thói quen sinh hoạt, ăn uống không điều độ.

Đau vùng thượng vị ít khi khởi phát đơn độc mà thường đi kèm với một số triệu chứng khác như buồn nôn, đầy hơi, chướng bụng,… Trên thực tế, các triệu chứng này có thể là biểu hiện rối loạn tiêu hóa nhẹ do lối sống thiếu khoa học. Tuy nhiên trong một số trường hợp, thượng vị đau âm ỉ kèm theo đầy bụng và buồn nôn có thể là dấu hiệu của một số bệnh lý tiêu hóa.

Để có hướng điều trị và phòng ngừa phù hợp, bạn đọc cần tìm hiểu nguyên nhân cụ thể. Dưới đây là một số nguyên nhân thường gặp có thể gây đau vùng thượng vị âm ỉ kèm theo đầy hơi và buồn nôn:

1. Biểu hiện của trào ngược dạ dày thực quản

Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là bệnh lý khá phổ biến ở cả trẻ em và người trưởng thành. GERD đặc trưng bởi hiện tượng dịch vị cùng với thức ăn trong dạ dày trào ngược lên thực quản và khoang miệng. Dịch vị dạ dày có độ pH axit nên có thể gây kích ứng và tổn thương niêm mạc thực quản, dẫn đến các triệu chứng như nóng rát, đau thượng vị âm ỉ, buồn nôn, đầy hơi và ợ hơi.

Nếu tình trạng đau âm ỉ ở vùng thượng vị xảy ra với tần suất thường xuyên và đi kèm với các triệu chứng kể trên, nên cân nhắc về nguy cơ này. Các triệu chứng của GERD thường bùng phát mạnh sau khi ăn no và khi ngủ. Do đó ngoài các biểu hiện lâm sàng, bạn có thể dựa vào thời điểm các triệu chứng bùng phát để xác định nguyên nhân chính xác.

2. Thoát vị cơ hoành

Bạn có biết, cơn đau thượng vị cũng có thể khởi phát do thoát vị cơ hoành gây ra. Tình trạng này xảy ra khi một phần của dạ dày bị đẩy vào cơ hoành thông qua các lỗ tại thực quản. Nguyên nhân có thể là do các tác động mạnh, chấn thương ảnh hưởng tới vùng thượng vị, hoặc bản chất cấu trúc cơ hoành yếu ngay từ đầu.

Khi bị thoát vị cơ hoành, người bệnh không chỉ cảm thấy đau tại vùng thượng vị mà còn có thể đi kèm với một vài triệu chứng khác như: Kích thích cổ họng, khó nuốt, đau họng, ợ hơi, ợ chua, các cơn đau có thể lan rộng ra vùng sau lưng, cảm giác khó chịu, căng tức tại vùng ngực…

3. Dấu hiệu của bệnh viêm loét dạ dày tá tràng

Bệnh học viêm loét dạ dày tá tràng là bệnh tiêu hóa phổ biến nhất hiện nay. Bệnh lý này hình thành khi niêm mạc dạ dày và phần đầu của ruột non (tá tràng) bị tổn thương do dịch vị tăng tiết quá mức. Nguyên nhân gây viêm loét thường là do nhiễm vi khuẩn Hp, uống nhiều rượu bia, stress và các thói quen sinh hoạt, ăn uống thiếu khoa học khác.

Tương tự như trào ngược dạ dày thực quản, viêm loét dạ dày tá tràng thường gây đau vùng thượng vị, mức độ đau có thể âm ỉ hoặc đau quặn thành từng cơn tùy theo mức độ loét. Bên cạnh đó, bệnh nhân còn có thể gặp phải một số triệu chứng khác như đầy hơi, chướng bụng, buồn nôn và nôn mửa. Tuy nhiên, các triệu chứng của bệnh lý này chủ yếu bùng phát khi đói và sau khi ăn no.

Xem thêm: 13 Cách Làm Giảm Đau Thượng Vị Nhanh Chóng, An Toàn 2023

3. Triệu chứng của các bệnh gan, mật, tuyến tụy

Ngoài ra, thượng vị đau âm ỉ kèm buồn nôn và đầy hơi cũng có thể là dấu hiệu của các bệnh về mật, gan và tuyến tụy như:

• Viêm tuyến tụy
• Viêm túi mật mãn tính
• Trào ngược dịch mật
• Xơ gan, viêm gan, gan nhiễm mỡ

Triệu chứng của các bệnh lý tiêu hóa thường không có sự khác biệt rõ rệt. Do đó, việc xác định nguyên nhân thông qua triệu chứng lâm sàng có thể gây nhầm lẫn. Để được chẩn đoán chính xác, nên tìm gặp bác sĩ chuyên khoa và thực hiện các kỹ thuật chẩn đoán chuyên sâu như nội soi, X-Quang cản quang, chụp CT,…

Đọc thêm: Nội soi đại tràng là gì? Quy trình và chi phí

4. Tác dụng phụ của thuốc chống viêm

Trong một số trường hợp, đau vùng thượng vị âm ỉ kèm theo buồn nôn và đầy hơi có thể là tác dụng phụ khi dùng thuốc chống viêm. Thuốc chống viêm được sử dụng phổ biến để giảm đau, phù nề trong trường hợp bị chấn thương phần mềm, mọc răng khôn, viêm khớp, thoái hóa khớp,…

Mặc dù có tác dụng giảm đau và chống viêm tốt nhưng nhóm thuốc này gây ra nhiều bất lợi đối với cơ quan tiêu hóa – đặc biệt là dạ dày. Cơ chế của thuốc chống viêm là ức chế sinh tổng hợp prostaglandin – thành phần trung gian trong phản ứng gây viêm. Tuy nhiên, prostaglandin ở đường tiêu hóa lại có vai trò bảo vệ niêm mạc và ngăn tác động của HCl, pepsin trong axit dạ dày và các chất kích thích có trong thực phẩm, thức uống.

Vì vậy khi sử dụng thuốc chống viêm, vùng thượng vị có thể bị đau âm ỉ do dịch vị kích thích lên niêm mạc dạ dày và tá tràng. Nếu gặp phải tình trạng này trong thời gian dùng thuốc, nên liên hệ với bác sĩ để được tư vấn hướng xử trí, tránh tình trạng xuất huyết tiêu hóa trên và dưới.

5. Một số nguyên nhân khác

Ngoài những nguyên nhân phổ biến được liệt kê ở trên, chứng đau thượng vị cũng có thể bị bùng phát do một số nguyên nhân khác như:

• Sử dụng quá nhiều rượu bia: Trong trường hợp bạn sử dụng quá nhiều rượu bia trong suốt một khoảng thời gian dài, hoặc nghiện rượu bia mãn tính thì việc dạ dày bị tổn thương là hoàn toàn có thể xảy ra. Không chỉ dẫn đến đau thượng vị mà thói quen này còn là nguyên nhân dẫn đến nhiều hệ lụy nghiêm trọng về tiêu hóa cũng như sức khỏe tổng thể khác.
• Ăn uống quá mức: Trên thực tế, dạ dày có khả năng co giãn để chứa được một lượng thức ăn nhất định mà cơ thể có thể tiêu thụ. Tuy nhiên, việc ăn uống quá nhiều, quá no còn có thể gây áp lực lớn lên dạ dày, gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực tới các bộ phận xung quanh, từ đó khởi phát nên cơn đau vùng thượng vị.
• Phụ nữ trong quá trình mang thai: Tình trạng đau nhức vùng thượng vị xảy ra khá phổ biến ở phụ nữ đang mang thai. Nguyên nhân là do lúc này tử cung sẽ giãn nở để tạo môi trường cho thai nhi phát triển. Lúc này, tử cung có xu hướng chèn ép, tạo ra áp lực lên dạ dày và các cơ quan lân cận. Chưa hết, do sự thay đổi hormone trong thai kỳ cũng khiến làm gia tăng nguy cơ phát sinh đau thượng vị. Trong một số trường hợp, các cơn đau lại có thể khởi phát từ chứng trào ngược dạ dày.
• Không dung nạp Lactose: Là tình trạng cơ thể không có khả năng hoặc khó khăn trong việc tiêu hóa sữa và các chế phẩm từ sữa. Hiện tượng này được xem là một trong những yếu tố có thể làm gia tăng kích hoạt các cơn đau tại vùng thượng vị. Thông thường, các biểu hiện không dung nạp Lactose sẽ xảy ra sau khi bạn dùng sữa hoặc các chế phẩm từ sữa là: Đau vùng thượng vị, chướng bụng, đầy hơi, khó tiêu, buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy…

Thực tế, có rất nhiều nguyên nhân có thể gây đau vùng thượng vị âm ỉ kèm theo buồn nôn, nôn mửa và đầy hơi. Thông tin trên chỉ đề cập đến những nguyên nhân phổ biến nhất. Để được tư vấn cụ thể hơn về vấn đề này, bạn đọc nên liên hệ với bác sĩ chuyên khoa.

Nên biết: Đau vùng thượng vị dữ dội có nguy hiểm không? Cách điều trị

Cách chẩn đoán đau thượng vị buồn nôn

Vì các cơn đau xảy ra tại vùng thượng vị có thể liên quan tới nhiều bệnh lý khác, nên bác sĩ chuyên khoa thường sẽ tiến hành chẩn đoán từ hệ tiêu hóa cho đến chức năng hoạt động của mật và gan. Đầu tiên, bạn sẽ được kiểm tra thông qua các biểu hiện lâm sàng bằng cách tham vấn thói quen ăn uống, sinh hoạt… Để quá trình thăm khám được kiểm tra thuận lợi, bạn nên cung cấp đầy đủ, chính xác các thông tin về tiền sử bệnh án và những dấu hiệu liên quan.

Sau đó, bạn sẽ được chỉ định thực hiện một số xét nghiệm như:

• Nội soi dạ dày: Phương pháp này được thực hiện bằng cách đưa một ống nội soi nhỏ và mềm vào dạ dày thông qua đường miệng, mũi hoặc cho người bệnh nuốt viên nén camera. Nội soi giúp bác sĩ xác định được mức độ tổn thương của niêm mạc dạ dày và tìm ra được nguyên nhân khởi phát. Ngoài ra, đây cũng là biện pháp để lấy mẫu xét nghiệm có liên quan.
• Siêu âm tổ bụng: Kỹ thuật này giúp cho các bác sĩ thu được hình ảnh tổng quan tình hình trong ổ bụng của bạn. Nhờ đó mà dễ dàng phát hiện ra các dấu hiệu bất thường như những tổn thương hay viêm nhiễm.
• Xét nghiệm vi khuẩn HP: Vi khuẩn HP chính là một trong những nguyên nhân chính gây ra bệnh viêm loét dạ dày và rất nhiều bệnh lý khác về dạ dày. Việc xác định loại vi khuẩn này có tồn tại trong dạ dày hay không là vô cùng cần thiết, giúp bác sĩ phân biệt được nguyên nhân gây đau vùng thượng vị.
• Chụp X-quang: Bên cạnh kết quả siêu âm, hình ảnh từ phim chụp X-quang sẽ hỗ trợ cho bác sĩ nhận định rõ ràng hơn về những thay đổi trong ổ bụng như u thượng vị, cơ vòng thực quản…

Căn cứ vào kết quả chẩn đoán được cung cấp từ các phương pháp trên, bác sĩ sẽ phân tích, đánh giá và kết luận về nguyên nhân dẫn tới tình trạng đau thượng vị. Từ đó cân nhắc và áp dụng các biện pháp điều trị phù hợp cho từng trường hợp.

Chia sẻ thêm: Đau Nhói Thượng Vị Và Lan Ra Sau Lưng Là Gì? Cách Điều Trị Tốt

Cách xử lý đau thượng vị buồn nôn hiệu quả, an toàn

Đau vùng thượng vị âm ỉ kèm theo buồn nôn, đầy hơi gây ra cảm giác khó chịu, mệt mỏi và chán ăn. Tình trạng này còn ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và giấc ngủ. Về lâu dài, thể trạng có thể bị suy nhược, xanh xao do cơ thể giảm hấp thu vi chất dinh dưỡng.

Để cải thiện tình trạng đau âm ỉ vùng thượng vị kèm buồn nôn và đầy bụng, bạn có thể áp dụng một số biện pháp đơn giản như:

1. Tổ chức lại lối sống

Đa phần các trường hợp bị đầy bụng, buồn nôn kèm theo đau thượng vị âm ỉ đều bắt nguồn từ thói quen ăn uống và sinh hoạt thiếu khoa học. Do đó để kiểm soát cũng như phòng ngừa tình trạng này, cần tổ chức lại lối sống.

Lối sống khoa học giúp kiểm soát và phòng ngừa đau vùng thượng vị âm ỉ kèm theo buồn nôn và đầy hơi:

• Tránh các loại thực phẩm làm tăng áp lực lên cơ quan tiêu hóa và kích thích dạ dày bài tiết dịch vị như món ăn cay nóng, nhiều gia vị, dầu mỡ, thực phẩm chứa nhiều chất béo, đạm, khó tiêu hóa,… Đồng thời cần tránh thực phẩm có tiền sử dị ứng hoặc có nguy cơ dị ứng cao.
• Không sử dụng rượu bia, thức uống chứa caffeine như nước ngọt có gas, ca cao, soda, trà xanh, trà đen, cà phê,…
• Nên ăn chậm nhai kỹ, điều chỉnh lượng thức ăn vừa phải, không nên để bụng quá no hoặc quá đói. Ngoài ra, nên tránh ăn tối muộn và cần nghỉ ngơi ít nhất 2 giờ đồng hồ trước khi nằm.
• Có thể chia nhỏ bữa ăn và chế biến thực phẩm ở các hình thức dễ tiêu hóa như luộc, hấp, nấu cháo, súp, canh,… thay vì dùng món chiên, xào và nướng.
• Nên cố định thời gian dùng bữa trong ngày để điều hòa chức năng tiêu hóa và ổn định hoạt động sản xuất axit của dạ dày. Duy trì thói quen này lâu dài có thể kiểm soát hoàn toàn chứng đau vùng thượng vị và các triệu chứng bất thường ở đường tiêu hóa như đầy hơi, chướng bụng, buồn nôn, khó tiêu,…
• Tăng cường bổ sung các thực phẩm dinh dưỡng tốt cho hệ tiêu hóa nói chung và dạ dày nói riêng như rau xanh, ngũ cốc, trứng, sữa, các loại cá,…
• Ngoài thói quen ăn uống, bạn cũng cần thay đổi các thói quen sinh hoạt ảnh hưởng xấu đến hệ tiêu hóa như thức khuya, căng thẳng quá mức, ít vận động, hút thuốc lá,… Các thói quen này khiến dạ dày tiết axit bất thường và co bóp mạnh dẫn đến đau vùng thượng vị, đầy hơi, chướng bụng và buồn nôn. Về lâu dài, dạ dày có thể bị viêm, loét hoặc thậm chí là xuất huyết.
• Dành 30 phút tập thể dục mỗi ngày có thể kiểm soát chứng đau thượng vị và cải thiện các triệu chứng rối loạn tiêu hóa đi kèm. Ngoài ra, hoạt động thể chất còn giúp tăng cường hệ miễn dịch và nâng cao sức khỏe tổng thể.

Lối sống lành mạnh mang lại hiệu quả rõ rệt đối với tình trạng đau vùng thượng âm ỉ kèm theo buồn nôn và nôn mửa. Ngoài tác dụng kiểm soát và phòng ngừa tái phát, biện pháp này còn giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh tiêu hóa khác như bệnh đại tràng, bệnh trĩ, nứt kẽ hậu môn, các bệnh về gan, tiểu đường,…

2. Mẹo giảm đau thượng vị tại nhà

Hoạt động của các cơ quan tiêu hóa cần một thời gian dài để ổn định trở lại. Vì vậy song song với việc điều chỉnh thói quen ăn uống và sinh hoạt, bạn cũng có thể áp dụng một số mẹo giảm đau thượng vị tại nhà để cải thiện cơn đau và các triệu chứng đi kèm.

Các mẹo tại nhà có thể giảm đau thượng vị âm ỉ kèm đầy hơi, buồn nôn:

• Chườm ấm: Chườm ấm là biện pháp giảm đau được áp dụng trong nhiều trường hợp. Đối với đau vùng thượng vị, biện pháp này giúp làm dịu cơ trơn thực quản, dạ dày và tá tràng. Từ đó cải thiện mức độ cơn đau và hỗ trợ giảm nhẹ một số triệu chứng đi kèm như đầy hơi, chướng bụng, buồn nôn,…
• Dùng thức ăn mềm: Trong trường hợp triệu chứng bùng phát khi đói, bạn có thể giảm đau bằng cách dùng một số món ăn mềm như cháo, miến, bánh mì mềm,… để trung hòa dịch vị và làm dịu hiện tượng dạ dày co thắt quá mức. Hoặc có thể uống 1 ly sữa nghệ và nước mật ong ấm để giảm đau.
• Trà thảo mộc: Hầu hết các loại trà thảo mộc đều có tác dụng thư giãn não bộ và làm dịu cơ trơn của các cơ quan tiêu hóa như thực quản, dạ dày, tá tràng và đại tràng. Trong trường hợp đau vùng thượng vị âm ỉ kèm theo buồn nôn và đầy hơi, bạn nên dùng 1 tách trà hoa cúc, hoa nhài, trà cam thảo,… để làm dịu cơn đau và giảm cảm giác buồn nôn.
• Ăn sữa chua: Sữa chua vẫn được biết đến là thực phẩm vô cùng tốt cho sức khỏe tổng thể nói chung và hệ tiêu hóa nói riêng. Nó cung cấp lượng lớn các lợi khuẩn, giúp cân bằng hệ vi sinh trong đường ruột. Thói quen ăn sữa chua mỗi ngày sẽ giúp bạn nhanh chóng cải thiện tình trạng rối loạn tiêu hóa, hỗ trợ làm lành các tổn thương tại lớp niêm mạc dạ dày.
• Uống trà gừng: Trong Đông y, gừng là một loại dược liệu quý, thường được dùng rộng rãi trong việc điều trị một số vấn đề về dạ dày, bao gồm cả đau thượng vị. Các thành phần, hoạt chất trong gừng hỗ trợ cho hoạt động của hệ tiêu hóa, giảm các cơn đau vùng thượng vị, trung hòa lượng acid tại dịch vị. Mỗi ngày uống khoảng 1 – 2 tách trà gừng, bạn sẽ thấy các triệu chứng dẫn biến mất.

Áp dụng mẹo tại nhà có thể giảm nhẹ mức độ cơn đau cùng với một số triệu chứng đi kèm. Tuy nhiên, đây chỉ là biện pháp cho hiệu quả tạm thời. Vì vậy, bạn nên áp dụng song song với lối sống khoa học và lành mạnh để kiểm soát tình trạng này một cách triệt để.

Có thể bạn cần: Cách giảm đau thượng vị ở bà bầu: Nguyên nhân và cách xử lý an toàn

3. Thăm khám và điều trị y tế

Trong một số trường hợp, đau thượng vị âm ỉ, buồn nôn và đầy hơi có thể là dấu hiệu của các bệnh lý ở đường tiêu hóa. Do đó nếu triệu chứng có mức độ nặng hoặc không thuyên giảm khi áp dụng các biện pháp kể trên, nên sắp xếp thời gian đến bệnh viện để được thăm khám và điều trị.

Tùy theo nguyên nhân cụ thể, bác sĩ có thể chỉ định dùng thuốc hoặc yêu cầu phẫu thuật nếu cần thiết. Ngoài các phương pháp y tế, bạn cũng cần điều chỉnh lối sống để đẩy nhanh tốc độ phục hồi và rút ngắn thời gian điều trị.

Đa phần các bệnh tiêu hóa kể trên đều có đáp ứng tốt nếu tích cực điều trị và chăm sóc đúng cách. Ngược lại, tình trạng chủ quan có thể khiến bệnh tiến triển theo chiều hướng xấu và gây ra nhiều ảnh hưởng đối với sức khỏe, chất lượng cuộc sống.

Bài viết đã tổng hợp các thông tin có liên quan đến tình trạng đau vùng thượng vị âm ỉ kèm buồn nôn và đầy hơi. Trên thực tế, tình trạng này có thể xảy ra do rất nhiều nguyên nhân khác. Vì vậy, bạn đọc nên chủ động tìm gặp bác sĩ nếu triệu chứng tiến triển dai dẳng hoặc đi kèm với các biểu hiện nghiêm trọng.

Tham khảo thêm:

• Đau thượng vị thì uống thuốc gì? TOP 8 loại thuốc an toàn
• Hiện tượng nóng rát vùng thượng vị và cách khắc phục tốt nhất