Đau Vùng Thượng Vị Về Đêm Là Dấu Hiệu Của Bệnh Gì?

Đau vùng thượng vị về đêm là tình trạng cơn đau bùng phát ở vùng bụng trên vào ban đêm khi ngủ. Tình trạng này có thể bắt nguồn từ thói quen ăn uống, sinh hoạt thiếu khoa học nhưng cũng có thể là dấu hiệu của bệnh lý ở đường tiêu hóa. 

Đau thượng vị vào ban đêm là dấu hiệu của bệnh gì?

Đau thượng vị là thuật ngữ đề cập đến cơn đau khởi phát ở vùng bụng dưới xương ức và nằm trên rốn (vị trí của dạ dày). Triệu chứng này là dấu hiệu điển hình của các bệnh lý dạ dày và một số vấn đề tiêu hóa khác. Thông thường, đau thượng vị bùng phát chủ yếu khi bụng đói hoặc sau khi ăn no. Tuy nhiên, đôi khi tình trạng này cũng có thể xảy ra vào ban đêm.

Đau thượng vị về đêm gặp chủ yếu ở người trưởng thành – nhất là người thừa cân, béo phì, người có chế độ ăn uống và sinh hoạt thiếu khoa học. Tình trạng này không chỉ gây đau ở vùng bụng trên mà thường đi kèm với một số triệu chứng như đầy hơi, chướng bụng, ợ nóng, buồn nôn, khó tiêu,… Nếu xảy ra vào ban đêm, đau thượng vị còn ảnh hưởng đến giấc ngủ khiến bệnh nhân khó ngủ, mất ngủ và mệt mỏi vào ngày hôm sau.

Dưới đây là một số bệnh lý có thể gây đau vùng thượng vị về đêm:

1. Trào ngược dạ dày thực quản (GERD)

Đau vùng thượng vị về đêm là triệu chứng thường gặp ở bệnh nhân bị trào ngược dạ dày thực quản (GERD). GERD là bệnh tiêu hóa phổ biến, xảy ra khi cơ vòng thực quản dưới suy yếu, tạo điều kiện cho dịch vị cùng với thức ăn trào ngược lên thực quản và khoang miệng.

Chứng trào ngược thường bùng phát sau khi ăn no với các biểu hiện như trớ thức ăn, đau, nóng rát vùng thượng vị, đầy hơi, buồn nôn,… Ngoài ra, triệu chứng của bệnh lý này còn có thể khởi phát vào ban đêm. Khi nằm ngủ, dạ dày và thực quản nằm bằng nhau. Do đó, dịch vị cùng với thức ăn dễ dàng trào ngược lên phía trên gây ra tình trạng đau thượng vị. Nếu đau thượng vị về đêm xảy ra do bệnh trào ngược dạ dày thực quản, bạn còn có thể gặp phải một số triệu chứng kể trên.

2. Viêm tụy cấp

Viêm tụy cấp là tình trạng nhu mô tụy bị viêm nhiễm cấp tính có mức độ từ nhẹ đến nặng. Tụy là cơ quan nằm phía sau dạ dày và giữa lách – tá tràng. Chức năng chính của cơ quan này là sản xuất enzyme tiêu hóa và tiết insulin nhằm kiểm soát lượng đường trong máu.

Viêm tụy cấp có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân, trong đó khoảng 10 – 15% trường hợp không thể xác định rõ căn nguyên (vô căn). Bệnh lý này thường gây đau bụng – đặc biệt là đau ở vùng thượng vị, có thể đau cả ban ngày và ban đêm. Khác với cơn đau do trào ngược dạ dày, đau thượng vị do viêm tụy cấp thường đau đột ngột, mức độ đau nặng, kéo dài và có thể lan ra sau lưng.

Triệu chứng của bệnh viêm tụy cấp không có tính điển hình. Để phân biệt đau thượng vị với những nguyên nhân khác, có thể xem xét thêm một số triệu chứng đi kèm. Ngoài đau bụng, viêm tụy cấp còn có thể gây chướng bụng, nôn (nôn ra dịch dạ dày hoặc dịch mật), bí trung và đại tiện.

3. Bệnh viêm loét dạ dày tá tràng

Viêm loét dạ dày tá tràng là một trong những bệnh tiêu hóa thường gặp. Bệnh lý này xảy ra khi niêm mạc dạ dày bị tổn thương dẫn đến viêm và loét. Thông thường, niêm mạc dạ dày được bảo vệ bởi một lớp màng nhầy. Tuy nhiên do nhiều nguyên nhân, màng nhầy có thể bị suy giảm hoặc phá vỡ (chủ yếu do tăng tiết axit quá mức).

Tình trạng này khiến cho tế bào biểu mô bị kích thích bởi axit, pepsin trong dịch vị cùng với chất kích thích có trong thực phẩm và thức uống. Theo thời gian, niêm mạc bị sung huyết, loét nông, loét và loét sâu.

Đau thượng vị là triệu chứng điển hình của viêm loét dạ dày tá tràng. Triệu chứng này thường bùng phát mạnh khi đói, sau khi ăn và cả khi ngủ. Tình trạng đau thượng vị về đêm có thể do dạ dày tăng tiết axit kích thích lên vết loét và hệ quả là làm bùng phát cơn đau. Ngoài ra, bệnh còn gây ra một số triệu chứng như cồn cào, nóng rát, đầy hơi, chướng bụng, buồn nôn và nôn mửa.

4. Hội chứng Zollinger-Ellison

Hội chứng Zollinger-Ellison là thuật ngữ đề cập đến tình trạng xuất hiện nhiều khối u gastrin ở dạ dày và tá tràng (đoạn đầu của ruột non). U gastrin có chức năng tiết hormone gastrin – loại hormone kích thích hoạt động sản xuất dịch vị của dạ dày. Khi xuất hiện quá nhiều u gastrin, dạ dày có thể tăng tiết dịch vị bất thường.

Tăng tiết dịch vị là nguyên nhân trực tiếp phá vỡ màng nhầy – cơ quan bảo vệ niêm mạc dạ dày. Sau đó, dịch vị gây kích ứng niêm mạc và kích thích cơ trơn dạ dày co bóp quá mức. Hậu quả là gây đau vùng thượng vị kèm theo một số triệu chứng như đầy hơi, chướng bụng, buồn nôn, nôn mửa,…

Đọc thêm: Dấu hiệu đau thượng vị dạ dày, nguyên nhân, triệu chứng và cách trị

5. Các vấn đề về túi mật

Túi mật là cơ quan dữ trự mật được sản xuất từ gan. Khi ăn uống, cơ quan này sẽ co bóp để đẩy dịch mật vào tá tràng nhằm tăng nhu động ruột và hấp thu các loại vitamin tan trong dầu. Túi mật có thể bị viêm, u hoặc hình thành sỏi do nhiều nguyên nguyên nhân khác nhau. Vì nằm ở vị trí gần với dạ dày nên các vấn đề từ túi mật cũng có thể gây đau thượng vị và hạ vị.

Tình trạng đau thượng vị do các bệnh lý ở túi mật có thể xảy ra cả ban ngày và ban đêm. Do đó trong một số trường hợp, đau thượng vị về đêm cũng có thể là dấu hiệu của bệnh lý này. Ngoài ra, bệnh còn gây ra một số triệu chứng khác như buồn nôn, nôn mửa và sốt.

Xem thêm: Đau bụng vùng thượng vị buồn nôn do đâu? Phải điều trị thế nào?

6. Ung thư dạ dày

Ung thư dạ dày là một trong những loại ung thư đường tiêu hóa thường gặp bên cạnh ung thư gan, ung thư đại tràng và ung thư thực quản. Ung thư là tình trạng các tế bào của dạ dày phân chia và phát triển bất thường gây xâm lấn các mô xung quanh. Theo thời gian, các tế bào này có thể đi theo đường máu hoặc hạch bạch huyết và di căn đến những cơ quan xa.

Ung thư dạ dày thường không có triệu chứng ở giai đoạn đầu. Tuy nhiên khi khối u tăng kích thước, bệnh nhân có thể bị đau thượng vị sau khi ăn, khi đói và đau vào ban đêm. Ngoài ra, ung thư dạ dày còn gây nôn ra máu, sụt cân không rõ nguyên do, chán ăn, ăn uống kém,…

Nên biết: Cảnh báo những dấu hiệu ung thư dạ dày và cách phát hiện kịp thời

7. Hội chứng ruột kích thích

Đây là tình trạng rối loạn chức năng ruột do thiếu dinh dưỡng, căng thẳng thần kinh kéo dài. Khi mắc hội chứng này, người bệnh sẽ có thể cảm thấy đau nhiều ở vùng hạ vị, hố chậu trái. Tuy nhiên cơn đau do hội chứng ruột kích thích có thể lan tỏa lên vùng thượng vị về ban đêm.

Ngoài đau vùng thượng vị về đêm, bệnh nhân có thể gặp những biểu hiện khác như mệt mỏi, buồn nôn, thượng vị nóng, tiểu nhiều, chóng mặt, đau đầu,… Hội chứng này thường không quá nguy hiểm nhưng lại khó điều trị triệt để.

Tư vấn từ chuyên gia: 12 Bài thuốc chữa hội chứng ruột kích thích an toàn, hiệu quả nhất 2023

8. Các nguyên nhân khác

Đau vùng thượng vị về đêm không chỉ là dấu hiệu của các bệnh lý mà còn bắt nguồn từ thói quen ăn uống và sinh hoạt thiếu khoa học.

Một số nguyên nhân khác có thể gây ra tình trạng này, bao gồm:

• Nhiễm giun sán: Đây là nguyên nhân phổ biến gây nên các cơn đau vùng thượng vị vào ban đêm. Nguyên nhân bởi đêm là thời điểm giun sán hoạt động mạnh mẽ nên chúng gây đau nhức. Bệnh có biểu hiện như khó chịu, bụng đau quặn thắt,…
• Bệnh ở gan: Một số bệnh lý ở gan cũng có thể là nguyên nhân gây đau thượng vị đêm. Trong đó bệnh lý áp xe gan là nguyên nhân phổ biến nhất.
• Bệnh Celiac: Đây là bệnh dị ứng với gluten, người mắc sẽ có triệu chứng như tiêu chảy, phân sẫm màu, lỏng, có mùi hôi kèm đau đớn vùng thượng vị.
• Ăn tối quá no và ăn tối muộn.
• Dùng món ăn chứa gia vị cay nóng, thực phẩm chứa nhiều axit, khó tiêu hóa.
• Sử dụng rượu bia vào buổi tối.
• Hút thuốc lá.
• Căng thẳng thần kinh, thức khuya.
• Tác dụng phụ do sử dụng một số loại thuốc.

Trong trường hợp xảy ra do những nguyên nhân này, tình trạng đau thượng vị về đêm thường có mức độ nhẹ. Tuy nhiên nếu không thay đổi thói quen, dạ dày có thể bị viêm hoặc loét dẫn đến tình trạng đau dai dẳng, kéo dài và mức độ cơn đau nặng dần hơn theo thời gian.

Đừng bỏ lỡ: Đau tức vùng thượng vị sau khi ăn: Nguyên nhân và cách chữa trị hiệu quả

Triệu chứng thường gặp của đau vùng thượng vị về đêm

Triệu chứng nhận biết đau thượng vị về đêm thường không diễn ra độc lập mà sẽ đi kèm cũng một số dấu hiệu khác, tùy tình trạng cơ thể mỗi người. Cụ thể như sau:

• Đau từng cơn vùng thượng vị: Những cơn đau ngắn xuất hiện về đêm, lặp đi lặp lại gây vã mồ hôi, cơ thể mệt mỏi.
• Đau thượng vị kèm ợ hơi: Tình trạng này thỉnh thoảng xuất hiện với cường độ nhẹ, cơn đau tức kèm theo ợ nóng, ợ hơi,…
• Đau bụng thượng vị lan ra sau lưng: Khi tình trạng bệnh chuyển nặng, cơn đau không ngắt quãng mà kéo dài, tần suất gia tăng, thậm chí lan ra sau lưng khiến bạn mệt mỏi, khó chịu.
• Nóng rát vùng thượng vị: Xuất hiện bất ngờ, có thể do ăn no hoặc uống cà phê,…
• Buồn nôn hoặc nôn: Người bệnh ngoài đau vùng thượng vị sẽ mất cảm giác thèm ăn, cơ thể suy nhược, luôn có cảm giác buồn nôn hoặc nôn thuốc sau khi ăn.

Đau vùng thượng vị về đêm có nguy hiểm không?

Đau thượng vị là dấu hiệu của rất nhiều bệnh tiêu hóa như loét dạ dày tá tràng, trào ngược dạ dày thực quản, hội chứng Zollinger-Ellison, viêm tụy cấp,… Nếu bắt nguồn từ các bệnh lý kể trên, cần chủ động tìm gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị trong thời gian sớm nhất. Trong trường hợp chủ quan, các bệnh lý này có thể tiến triển nặng dẫn đến nhiều biến chứng nặng nề.

Đối với đau thượng vị về đêm do thói quen ăn uống và sinh hoạt, tình trạng thường thuyên giảm nhanh mà không cần can thiệp các biện pháp y tế. Tuy nhiên nếu không thay đổi thói quen xấu, đau thượng vị có thể kéo dài và nghiêm trọng dần theo thời gian. Về lâu dài, các thói quen này có thể gây viêm loét dạ dày, trào ngược thực quản và nhiều vấn đề tiêu hóa khác.

Ngoài những ảnh hưởng kể trên, tình trạng đau thượng vị về đêm còn tác động tiêu cực đến giấc ngủ. Nếu không có biện pháp xử lý kịp thời, cơn đau có thể bùng phát thường xuyên dẫn đến mất ngủ, khó ngủ, mệt mỏi và suy nhược.

Có thể bạn cần: Đau vùng thượng vị dữ dội là bị gì? Có nguy hiểm không? Cách điều trị

Cách xử lý đau thượng vị về đêm hiệu quả

Có thể thấy, đau thượng vị về đêm ảnh hưởng nhiều đến giấc ngủ và sức khỏe. Để kiểm soát nhanh tình trạng này, bạn có thể áp dụng một số biện pháp sau:

1. Thay đổi tư thế nằm

Thay đổi tư thế nằm là biện pháp đơn giản giúp giảm tình trạng đau thượng vị – nhất là trong trường hợp do trào ngược dạ dày thực quản. Áp dụng biện pháp này có thể ngăn cơn đau và một số triệu chứng đi kèm bùng phát.

Cách điều chỉnh tư thế nằm giúp giảm tình trạng đau thượng vị về đêm:

• Kê đầu cao: Kê đầu cao giúp thực quản được nâng cao hơn so với dạ dày và đường ruột. Điều này ngăn không cho dịch vị cùng với thức ăn trào ngược lên phía trên. Nếu tình trạng trào ngược xảy ra thường xuyên, nên cân nhắc dùng gối chống trào ngược dạ dày.
• Nằm nghiêng bên trái: Dạ dày có hình dạng tương tự như chiếc túi với phần bên trái phình to (hang vị). Nằm nghiêng bên trái giúp dịch vị + thức ăn ổn định bên trong dạ dày. Hạn chế tình trạng trào ngược lên thực quản và những cơ quan phía trên.

Thay đổi tư thế ngủ là cách đơn giản nhưng mang lại hiệu quả khá rõ rệt. Tuy nhiên, đây chỉ là giải pháp hỗ trợ. Vì vậy, bạn cũng có thể áp dụng thêm một số biện pháp để giảm tình trạng đau thượng vị và các triệu chứng đi kèm.

Tham khảo thêm: Đau bụng vùng thượng vị kèm tiêu chảy là bị gì và cách điều trị

2. Áp dụng các mẹo tạm thời

Điều chỉnh tư thế nằm chỉ có thể ngăn không cho cơn đau bùng phát trở lại, hoàn toàn không có hiệu quả giảm đau và cải thiện các triệu chứng đi kèm. Hơn nữa, biện pháp này không mang lại hiệu quả đối với đau thượng vị do các bệnh lý tiêu hóa khác.

Do đó, bạn có thể áp dụng thêm một số mẹo giảm đau thượng vị tạm thời:

• Chườm ấm: Chườm ấm là mẹo đơn giản giúp làm dịu cơn đau và cảm giác khó chịu ở vùng thượng vị. Nhiệt độ ấm từ túi chườm có thể làm dịu cơ trơn thực quản, dạ dày và các cơ quan tiêu hóa lân cận. Từ đó cải thiện cơn đau do các cơ quan co bóp quá mức.
• Dùng trà hoa cúc: Trà hoa cúc là loại trà không chứa caffeine và mang đến nhiều lợi ích đối với hệ tiêu hóa. Chất chống oxy hóa trong loại trà này có khả năng trung hòa dịch vị, làm dịu cơ trơn và chống viêm. Do đó, uống 1 tách trà hoa cúc ấm có thể làm giảm cơn đau và cảm giác khó chịu, cồn cào ở vùng thượng vị. Ngoài ra, loại trà này còn có tác dụng an thần và giảm căng thẳng.
• Nước ấm: Nếu không có sẵn các loại trà thảo mộc trong nhà, bạn có thể cải thiện đau thượng vị bằng cách uống 1 ly nước ấm. Nước ấm giúp làm dịu niêm mạc và trung hòa dịch vị dạ dày. Từ đó giảm kích thích lên vết loét và cải thiện tình trạng dạ dày co thắt quá mức.

Nếu có sẵn các loại thuốc sữa trị dạ dày, bạn cũng có thể sử dụng để giảm cơn đau và một số triệu chứng đi kèm. Tuy nhiên, các loại thuốc này chỉ mang lại hiệu quả tạm thời nên cần tránh tình trạng lạm dụng quá mức.

3. Thay đổi thói quen

Đau vùng thượng vị về đêm có thể bắt nguồn từ các thói quen xấu. Do đó để kiểm soát tình trạng này triệt để, bạn cần thay đổi một số thói quen và thiết lập lối sống khoa học, lành mạnh.

Để cải thiện cũng như phòng ngừa đau thượng vị về đêm tái phát, nên thay đổi thói quen sau:

• Không nên ăn tối quá muộn hoặc quá no. Ngoài ra, cần tránh dùng thức ăn khó tiêu hóa, chứa nhiều axit, dầu mỡ, gia vị và thức uống chứa cồn vào ban đêm. Các thói quen này đều làm tăng nguy cơ đau thượng vị khi ngủ và gây tăng cân, béo phì.
• Không nằm hoặc vận động mạnh ngay sau khi ăn. Để dạ dày và đường ruột dễ dàng tiêu hóa thức ăn, nên ăn chậm nhai kỹ và ăn chín uống sôi.
• Không thức khuya và tránh làm việc căng thẳng vào buổi tối. Ít người biết rằng ngoài chế độ dinh dưỡng, căng thẳng thần kinh cũng là nguyên nhân gây tăng tiết dịch vị và kích thích đau thượng vị bùng phát.
• Không hút thuốc lá và sử dụng chất kích thích.
• Để ngăn ngừa đau thượng vị về đêm bùng phát, nên dành 30 phút mỗi ngày tập thể dục. Hoạt động thể chất có tác dụng ổn định hoạt động tiêu hóa và hạn chế tình trạng dạ dày tăng tiết axit quá mức. Ngoài ra, tập thể dục thường xuyên còn giúp nâng cao sức khỏe và cải thiện chất lượng giấc ngủ.

Xem ngay: Một số cách giảm đau thượng vị nhanh chóng

4. Điều trị đau vùng thượng vị về đêm mức độ nặng

Với trường hợp đau nặng, người bệnh cần nhanh chóng đến bệnh viện, gặp bác sĩ để được thăm khám và điều trị. Đặc biệt là khi người bệnh có cảm giác đau đột ngột, dữ dội, mức độ đau tăng dần kèm theo khó thở, sốt, buồn nôn hoặc nôn, tụt cân nhanh chóng, vàng mắt, vàng da, máu có phân,…

Nguyên nhân là do tình trạng đau thượng vị vì bệnh lý như: Viêm loét dạ dày thực quản, viêm tụy cấp, áp xe gan, ung thư dạ dày,… Nếu không được điều trị kịp thời người bệnh có thể gặp nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí tử vong.

Lúc này tùy thuộc vào nguyên nhân bệnh lý, mức độ đau, bác sĩ chuyên khoa có thể yêu cầu bạn áp dụng phác đồ điều trị thích hợp nhất. Trong suốt thời gian điều trị bệnh, bạn cần tuân thủ nghiêm túc chỉ định và phác đồ điều trị của bác sĩ. Từ đó khắc phục bệnh lý một cách hiệu quả và an toàn.

Ngoài ra, trong quá trình điều trị đau vùng thượng vị về đêm, bạn tuyệt đối không được sử dụng thuốc tùy ý, thuốc không rõ ràng về nguồn gốc,… để tránh phát sinh một số biến chứng nguy hiểm không mong muốn.

Đau thượng vị về đêm – Khi nào cần gặp bác sĩ?

Đau thượng vị về đêm thường là hệ quả do thói quen ăn uống và sinh hoạt thiếu khoa học. Tuy nhiên, đôi khi triệu chứng này cũng có thể là dấu hiệu của các bệnh tiêu hóa. Khác với những nguyên nhân thông thường, các vấn đề về dạ dày, thực quản, túi mật,… không thể chữa trị hoàn toàn bằng mẹo tại nhà và thay đổi lối sống. Do đó, bệnh nhân cần tìm gặp bác sĩ trong một số trường hợp cần thiết.

Tìm gặp bác sĩ khi nhận thấy các triệu chứng sau:

• Đau thượng vị về đêm xảy ra với tần suất thường xuyên, mức độ đau tăng lên.
• Đau thượng vị ảnh hưởng nhiều đến giấc ngủ và hoạt động ăn uống.
• Hoặc đi kèm với các triệu chứng nghiêm trọng như nôn ra máu, đại tiện ra phân đen, người suy nhược và sụt cân không rõ lý do.

Tin liên quan: Đau thượng vị dạ dày uống thuốc gì? Top các thuốc chữa bệnh hiệu quả nhất

Biện pháp phòng ngừa, kiểm soát triệu chứng đau thượng vị về đêm

Ngoài thực hiện các phương pháp điều trị như đã nêu trên, người bệnh cần ghi nhớ những cách phòng ngừa, kiểm soát triệu chứng đau vùng thượng vị về đêm như sau:

• Bạn cần luôn giữ tâm lý thoải mái, kết hợp làm việc và nghỉ ngơi hợp lý.
• Xây dựng cho bản thân một chế độ ăn giàu dinh dưỡng, lành mạnh, uống nhiều nước, tăng cường bổ sung chất xơ từ rau xanh, hoa quả tươi để trung hòa dịch vị dạ dày, hạn chế tăng tiết axit.
• Chia nhỏ bữa ăn và nhai chậm để giảm áp lực lên dạ dày.
• Kiêng ăn đồ dầu mỡ, đồ đóng hộp hay thức ăn nhanh, gia vị chua, cay, nóng.
• Không dùng rượu bia, chất kích thích như thuốc lá.
• Tăng cường rèn luyện thân thể, tập thể dục thường xuyên, ăn ngủ đúng giờ, đủ giấc để hỗ trợ hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn.

Đau vùng thượng vị về đêm là tình trạng tương đối phổ biến. Hy vọng qua bài viết, bạn đọc có thể dễ dàng xử lý cơn đau cấp tốc để tránh gây ảnh hưởng đến giấc ngủ. Trong trường hợp triệu chứng kéo dài và nặng dần hơn theo thời gian, nên chủ động tìm gặp bác sĩ để được thăm khám và tư vấn điều trị.

Bài viết liên quan:

• Đau thượng vị khi mang thai tháng cuối nguyên nhân do đâu?