Các bài thuốc chữa viêm phế quản bằng Đông y ít bị phụ thuộc như tân dược. Với ưu điểm này, không ít người đã chuyển sang điều trị bằng Đông y để hạn chế tác dụng không mong muốn do dùng thuốc dài ngày.
Bệnh viêm phế quản trong quan niệm Đông y
Viêm phế quản là tình trạng viêm thanh khí quản cấp hoặc mạn tính niêm mạc các ống dẫn khí. Bệnh lý này có thể gặp ở trẻ em và người lớn, đặc biệt là trong giai đoạn chuyển mùa. Thay đổi nhiệt độ, độ ẩm đột ngột là điều kiện thuận lợi để virus, vi khuẩn phát triển gây ra các bệnh viêm đường hô hấp.
Hiện nay, có rất nhiều người chọn điều trị bằng Đông y thay vì lạm dụng tân dược. Đông y không dùng kháng sinh hay các loại thuốc có hoạt tính mạnh để triệt tiêu virus, vi khuẩn, ức chế triệu chứng.
Thay vào đó, các bài thuốc từ Đông y thường kết hợp nhiều dược liệu để tiêu đờm, thông phế, chỉ khái, bồi bổ tỳ vị. Dù tác dụng chậm hơn tân dược nhưng thuốc Đông y tác động toàn diện đến căn nguyên và triệu chứng. Vì vậy, nguy cơ bệnh tiến triển mãn tính, tái đi tái lại nhiều lần sẽ được hạn chế tối đa.
Theo Đông y, viêm phế quản thuộc phạm vi chứng “đàm ẩm” và “khái thấu”. Căn nguyên gây bệnh là do nhiễm phải tà khí (phong nhiệt, ngoại cảm phong hàn…). Khi xâm nhập vào cơ thể, những yếu tố này sẽ khiến phế rối loạn chức năng thăng giáng khí, phế khí vì thế bị ngưng trệ dẫn đến tình trạng đờm ứ, ho dai dẳng, thở khò khè…
Nếu như y học hiện đại chỉ tập trung vào nguyên nhân tại phổi thì Đông y cho rằng, các vấn đề ở phế (phổi) đều có liên quan đến tỳ và thận. Do đó, các bài thuốc Đông y thường có tác dụng bồi bổ, nâng cao khả năng phòng vệ bên cạnh hiệu quả đẩy lùi triệu chứng.
Khi tạng phế, thận, tỳ suy giảm, hàn thấp dễ dàng xâm nhập gây tổn thương tỳ, gia tăng đờm ứ dẫn đến khạc đờm, ho có đờm dai dẳng. Căn nguyên gây bệnh còn liên quan đến vị trường tích nhiệt khiến cho phế bị tổn thương và thận âm hư. Cả hai yếu tố này đều làm cho tân dịch, khí bị tổn thương dẫn đến tình trạng đờm ứ, ho dai dẳng, chức năng hô hấp giảm…
Hiện nay, các bài thuốc từ Đông y đều đã được nghiên cứu và chứng minh hiệu quả, độ an toàn trên cơ sở khoa học. Ngoài điều trị theo Tây y, bệnh nhân có thể cân nhắc dùng thêm các bài thuốc Đông y (đặc biệt là giai đoạn bệnh mãn tính) để làm giảm triệu chứng và cải thiện công năng của phế.
Cần biết: Viêm Phế Quản Mạn Tính Ở Người Già Và Cách Trị Hiệu Quả
5 Bài thuốc chữa viêm phế quản bằng Đông y công hiệu
Có rất nhiều bài thuốc chữa viêm phế quản bằng Đông y được ghi chép lại. Tuy nhiên, công thức của các bài thuốc có thể đã bị sai sót trong quá trình lưu truyền. Hơn nữa, dù có nhiều ưu điểm nhưng Đông y vẫn còn một số hạn chế trong quá trình nghiên cứu dược tính của các vị thuốc. Vì vậy, bệnh nhân chỉ nên áp dụng những bài thuốc đã được nghiên cứu, chứng minh.
Trong phạm vi bài viết, Phòng khám Favina xin giới thiệu đến người bệnh các bài thuốc Đông y trị viêm phế quản được chia sẻ bởi Tiến sĩ – Bác sĩ Trần Thái Hà (Trưởng khoa Lão – Bệnh viện Y học cổ truyền Trung Ương):
1. Bài thuốc thể phong hàn
Phong hàn là một trong những căn nguyên gây ra chứng đàm ẩm (viêm phế quản). Thể phong hàn thường gặp trong giai đoạn đầu của bệnh viêm phế quản cấp với các triệu chứng điển hình như chảy nước mũi trong, tắc mũi, ho, đờm trong, lỏng… Đi kèm với những triệu chứng toàn thân như không ra mồ hôi, đau mỏi người, đau đầu, sốt, ớn lạnh, rêu lưỡi trắng mỏng.
Pháp trị đối với thể bệnh này là hóa đờm, tuyên phế và sơ tán phong hàn. Bài thuốc “Hạnh tô tán gia giảm” sẽ được dùng cho người bị viêm phế quản thể phong hàn.
- Chuẩn bị: Tô diệp, cát cánh mỗi thứ 10g, hạnh nhân và tiền hồ mỗi thứ 12g, trần bì, chỉ xác và bán hạ chế mỗi thứ 10g, sinh khương 3 lát, cam thảo 4g, phục linh 16g.
- Thực hiện: Sắc uống ngày 1 tháng, chia nước sắc thành 2 lần uống sáng – chiều.
Để bệnh thuyên giảm nhanh, nên kết hợp châm tả các huyệt như Xích trạch, Thái uyên, Hợp cốc, Khúc trì, Ngoại quan, Phong môn…
Xem thêm: Viêm Phế Quản Dị Ứng: Triệu Chứng, Chẩn Đoán Và Điều Trị
2. Bài thuốc thể phong nhiệt
Viêm phế quản thể phong nhiệt gặp chủ yếu trong viêm phế quản cấp hoặc những đợt cấp của viêm phế quản mạn tính. Đối với thể phong nhiệt, dịch đờm thường đặc và có màu vàng hoặc xanh do đã có xuất hiện tình trạng bội nhiễm.
Bệnh nhân gặp phải các triệu chứng như ho, họng khô khát, cổ họng đau, nước mũi vàng, đặc và tiếng ho nặng. Toàn thân đau mỏi, đau đầu, sợ gió, sốt cao, ra nhiều mồ hôi. Quan sát thấy rêu lưỡi trắng hoặc vàng mỏng, mạch phù sác.
Tuyên thông phế khí và sơ phong thanh nhiệt là nguyên tắc chính khi trị viêm phế quản thể phong nhiệt. Tương tự như thể phong hàn, bệnh nhân có thể kết hợp thêm với châm cứu để gia tăng hiệu quả, đẩy lùi triệu chứng nhanh chóng. Bài thuốc chủ trị thể bệnh này là Tang cúc ẩm gia giảm.
- Chuẩn bị: Liên kiều 16g, hạnh nhân, tang diệp, ngưu bàng tử, cúc hoa và tiền hồ mỗi thứ 12g, lô căn 8g, cát cánh 10g, lô căn 8g.
- Thực hiện: Sắc ngày 1 thang, chia thành 2 lần uống sáng – chiều
Đọc thêm: Bé Bị Viêm Phế Quản Thở Khò Khè Và Cách Xử Lý Hiệu Quả
3. Bài thuốc thể khí táo
Thể khí táo cũng chủ yếu gặp trong giai đoạn cấp. Thể bệnh này thường gặp vào mùa thu, cơ thể suy yếu khiến cho táo tà từ bên ngoài xâm nhập vào phổi gây tổn thương tân dịch và rối loạn chức năng.
Viêm phế quản thể khí táo đặc trưng bởi các triệu chứng như họng khô, đau họng, mũi khô, lưỡi khô, ho khan và ít đờm. Triệu chứng toàn thân là sợ gió, sốt, người mệt mỏi, đầu lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng và mạch phù sác.
Bài thuốc Tang bạch thang gia giảm với tác dụng nhuận táo, dưỡng phế được sử dụng để cải thiện thể bệnh này. Bệnh nhân được khuyến khích nên châm bình bổ, bình tả các huyệt như Thái uyên, Khúc trì, Hợp cốc, Xích trạch, Phế du, Trung phủ… nhằm giảm nhanh triệu chứng.
- Chuẩn bị: Tiền hồ, hạnh nhân, đậu xị mỗi thứ 12g, cát cánh 10g, cam thảo, xuyên bối mẫu mỗi thứ 6g, chi tử 8g.
- Thực hiện: Đem sắc uống ngày 1 thang, chia thành 2 lần uống (sáng – chiều)
4. Bài thuốc thể đàm thấp
Thể đàm thấp thường gặp trong viêm phế quản mãn tính. Thể bệnh này đặc trưng bởi triệu chứng ho, khạc đờm nhiệt, đờm có màu trắng và dính. Bệnh dai dẳng khiến tinh thần mệt mỏi, ăn uống kém, ngực đầy tức đi kèm với tình trạng rêu lưỡi trắng nhờn và mạch nhu hoạt.
Bài thuốc Đông y trị viêm phế quản thể đàm thấp kết hợp giữa bài Bình vị tán gia vị và Lục quân tử thang. Với tác dụng táo thấp hóa đờm, kiện vận tỳ vị… bài thuốc này giúp cải thiện các triệu chứng cơ năng và cải thiện sức khỏe tổng thể.
- Chuẩn bị: Hạnh nhân, ngưu bàng tử, hậu phác, thương truật và đẳng sâm mỗi thứ 12g, ý dĩ, phục linh và bạch truật mỗi thứ 16g, đại táo 3 quả, sinh khương 3 lát, trần bì 8g, cam thảo 4g và bán hạ chế 10g.
- Thực hiện: Đem sắc uống ngày 1 thang, chia thành 2 lần uống (sáng – chiều)
Xem ngay: 5 Cách Trị Viêm Phế Quản Cho Bé Tại Nhà Bố Mẹ Nên Biết
5. Bài thuốc thể hàn ẩm
Tương tự như thể đàm thấp, thể hàn ẩm chỉ gặp ở viêm phế quản mãn tính. Thể bệnh này chủ yếu ở người cao tuổi và thường đi kèm với suy giảm chức năng hô hấp, giãn phế nang… Đối với thể hàn ẩm, cần điều trị theo nguyên tắc hóa đàm, ôn phế.
Viêm phế quản thể hàn ẩm đặc trưng bởi các triệu chứng như ho dai dẳng kéo dài, khó thở, đờm nhiều, lỏng và trắng. Các triệu chứng tăng lên khi vận động mạnh và tái phát khi trời trở lạnh. Toàn thân sợ lạnh, mạch tế nhược, rêu lưỡi trắng trơn…
Đông y dùng bài Tiểu thanh long thang gia giảm cho các trường hợp viêm phế quản thể hàn ẩm. Bên cạnh đó, có thể kết hợp cứu các huyệt như Cao hoang, Phế du, Tỳ du, Phong long, Túc tam lý, Thái bạch…
- Chuẩn bị: Quế chi 8g, ma hoàng 6-8g, tế tân 4-6g, bán hạ chế và bạch thược mỗi thứ 12g, ngũ vị tử 6-8g, can khương 6g, cam thảo 6g.
- Thực hiện: Sắc uống ngày 1 thang, chia thành 2 lần uống trong ngày (sáng – chiều)
Nên biết: Tình trạng viêm phế quản mãn tính có nguy hiểm không? Chi tiết cách phòng tránh
6. Món ăn từ Đông y chữa viêm phế quản mãn tính
Viêm phế quản mãn tính thường khởi phát từ từ, triệu chứng tuy không rầm rộ nhưng dai dẳng, dễ tái phát. Tình trạng ho kéo dài, khó thở không chỉ ảnh hưởng đến chức năng hô hấp mà còn làm giảm sức khỏe tổng thể. Vì vậy bên ngoài các bài thuốc đặc trị, bệnh nhân có thể bổ sung thêm một số món ăn hỗ trợ.
Các món ăn – bài thuốc này sẽ giúp giảm nhẹ triệu chứng, cải thiện chức năng hô hấp và nâng cao sức khỏe. Nếu kiên trì áp dụng, bệnh nhân sẽ thấy triệu chứng thuyên giảm rõ, thể chất và tinh thần trở nên tốt hơn.
Cháo phổi lợn nhân ý dĩ:
Ý dĩ là vị thuốc bổ phế rất tốt cho người bị viêm phế quản. Cháo phổi lợn nhân ý dĩ có tác dụng bổ tỳ phế và giảm ho, thích hợp cho bệnh nhân lao phổi và viêm phế quản mãn tính.
- Chuẩn bị: Gạo lức 100g, hạt ý dĩ 50g và phổi lợn 250g.
- Thực hiện: Vo gạo lứt cho vào nồi. Phổi lợn sau khi rửa sạch và luộc chín. Sau đó cắt nhỏ cho vào hầm với gạo lức. Khi cháo sôi, thêm ý dĩ, gừng tươi, hành và rượu vang vào đun cho đến khi gạo chín nhừ. Nêm nếm gia vị vừa ăn và ăn khi cháo còn ấm.
- Cách dùng: Ngày ăn 1 bát, dùng liên tục trong vài ngày để bệnh trạng có chuyển biến rõ rệt.
Vịt hầm nhân sâm
Vịt hầm nhân sâm là món ăn bồi bổ sức khỏe rất tốt cho người bị viêm phế quản. Thịt vịt có tác dụng ích phế tâm, trong khi nhân sâm có tác dụng bổ phế khí. Dùng món ăn này sẽ giúp tăng cường sức khỏe, nâng cao sức đề kháng, cải thiện hô hấp và giảm nhẹ triệu chứng của bệnh viêm phế quản.
- Chuẩn bị: Vịt 1 con, nhân sâm 15g, rượu vang 2 thìa và các loại gia vị.
- Thực hiện: Vịt sau khi làm sạch thì đem ướp với rượu và các loại gia vị. Nhân sâm tươi sau khi rửa sạch, xắt nhỏ cho vào bụng vịt.
- Cách dùng: Hầm nhừ vịt với lửa nhỏ và bỏ tủ lạnh ăn dần trong vài ngày.
Phổi lợn hầm tang bạch bì
Món phổi lợn hầm tang bạch bì, hạnh nhân có tác dụng bình suyễn, chỉ khái, tiêu đờm, lợi thủy và bổ phế. Người bị viêm phế mãn tính trong các đợt cấp có thể dùng để giảm tình trạng ho nhiều, sốt, khạc đờm có mủ.
- Chuẩn bị: Hạnh nhân và tang bạch bì mỗi thứ 30g, phổi lớn 1 cái và gia vị vừa đủ.
- Thực hiện: Phổi lớn rửa sạch, thái miếng sau đó cho vào nồi hầm cùng hạnh nhân và tang bạch bì. Khi chín mềm, thêm gia vị vào và đun sôi lần nữa.
- Cách dùng: Mỗi lần ăn 1 bát nhỏ, ngày ăn 2 lần.
Gà hầm thuốc bắc
Gà là thực phẩm tốt cho sức khỏe rất tốt cho người bị suy nhược, mệt mỏi do viêm phế quản lâu ngày. Đông y thường chế biến gà hầm với các loại dược liệu quý để nâng cao sức khỏe và chủ trị một số chứng bệnh. Người bị viêm phế quản mãn tính có thể dùng món ăn này để ngăn ngừa các đợt tái phát.
- Chuẩn bị: Phòng phong, ma hoàng sao mật và phụ tử chế mỗi thứ 10g, hoàng kỳ sao mật 50g và gà mái 1 con (khoảng 1.2 – 1.4kg).
- Thực hiện: Đem các vị thuốc thái vụn, sau đó cho vào túi vải. Gà sau khi làm sạch đem hầm với thuốc bắc trong vòng 4 giờ.
- Cách dùng: Bỏ bã thuốc, chia thịt gà ăn trong 3 – 4 ngày. Khi ăn nên hâm nóng và ăn cả cái cả nước để phòng bệnh hiệu quả.
Trên thực tế, có rất nhiều bài thuốc Đông y chữa viêm phế quản được ghi chép lại. Nhưng chỉ có số ít trong đó được sử dụng rộng rãi và nghiên cứu đầy đủ về tác dụng, hiệu quả cũng như độ an toàn. Những bài thuốc được giới thiệu đều đã được nhìn nhận dưới góc độ khoa học. Bệnh nhân bị viêm phế quản có thể cân nhắc thực hiện để đẩy lùi triệu chứng, bồi bổ tỳ vị, tuyên phế.
Chuyên gia tư vấn: Điều Trị Viêm Phế Quản Bằng Cách Nào Là Hiệu Quả Nhất? KHÁM PHÁ NGAY
Lưu ý khi chữa viêm phế quản bằng Đông y
Viêm phế quản thường tiến triển dai dẳng, mãn tính ở người có hệ miễn dịch, sinh sống trong môi trường ô nhiễm, chỉ số bị mịn cao… Những trường hợp này thường được khuyến khích điều trị bằng Đông y để thuyên giảm triệu chứng, cải thiện chức năng hô hấp. Bởi nếu dùng thuốc dài ngày sẽ khó tránh khỏi hiện tượng “nhờn thuốc” và gặp phải các tác dụng không mong muốn.
Mỗi phương pháp điều trị sẽ có những hạn chế và rủi ro nhất định. Trước khi áp dụng các bài thuốc chữa viêm phế quản bằng Đông y, người bệnh nên lưu ý một số vấn đề sau:
- Không tự ý áp dụng các bài thuốc nếu chưa có chỉ dẫn của thầy thuốc. Nên thăm khám, chẩn bệnh để được chỉ định bài thuốc phù hợp. Dựa vào thể trạng và triệu chứng, thầy thuốc sẽ gia giảm một số dược liệu để hạn chế tác dụng phụ và tối ưu được công năng.
- Lợi dụng tâm lý của người bệnh, hiện nay nhiều phòng khám quảng cáo thuốc Đông y nhưng trộn lẫn tân dược để tăng hiệu quả. Vì vậy, nên tìm hiểu và chọn lựa kỹ các địa chỉ khám, điều trị viêm phế quản bằng Đông y uy tín.
- Phụ nữ mang thai, đang cho con bú, người có bệnh lý nền… cần phải thông báo tình trạng sức khỏe cho thầy thuốc. Tương tự như tân dược, thuốc Đông y cũng có thể gây ra tác dụng phụ nếu sử dụng sai đối tượng.
- Viêm phế quản có mối liên hệ mật thiết với cơ địa, thể trạng và môi trường. Ngoài điều trị bằng thuốc, bệnh nhân nên tập thể dục, ăn uống điều độ và thực hiện các biện pháp để hạn chế tiếp xúc với khói bụi (đeo khẩu trang, vệ sinh không gian sống thường xuyên…).
Các bài thuốc chữa viêm phế quản bằng Đông y có thể đẩy lùi triệu chứng, cải thiện sức khỏe tổng thể nói chung và chức năng hô hấp nói riêng. So với tân dược, thuốc Đông y lành tính hơn và ít bị phụ thuộc. Tuy nhiên để đảm bảo an toàn và hiệu quả, bệnh nhân vẫn cần được thầy thuốc bắt mạch, chẩn bệnh trước khi điều trị.
Tham khảo thêm:
- Người Bị Viêm Phế Quản Có Ăn Trứng Gà Được Không?
- Bị Viêm Phế Quản Có Nên Uống Nước Cam? Bác Sĩ Tư Vấn
