Bị nổi mề đay mẩn ngứa cần kiêng gì là vấn đề được bệnh nhân quan tâm. Bởi một số yếu tố có thể khiến mề đay lan rộng, ngứa ngáy dữ dội và tiến triển dai dẳng sang giai đoạn mãn tính. Chủ động kiêng cử những yếu tố này có thể giảm nhẹ triệu chứng và giúp quá trình điều trị diễn ra thuận lợi hơn.
Bị nổi mề đay cần kiêng những gì?
Mề đay (mày đay) là tình trạng da nổi các mảng hoặc sẩn đỏ, nổi cộm, cứng chắc và có ranh giới rõ so với những vùng da xung quanh. Các sẩn đỏ có thể mọc san sát nhau hoặc liên kết tạo thành từng mảng lớn. Tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ nhạy cảm của cơ địa, mề đay có thể khu trú ở một số vị trí nhưng cũng có thể lan tỏa trên diện rộng hoặc thậm chí bùng phát toàn thân.
Mề đay là phản ứng da khi cơ thể bị dị ứng, trong đó phổ biến nhất là do thức ăn, thời tiết, nhiệt độ nóng/ lạnh, côn trùng, thực vật,… Phản ứng viêm của da thường đi kèm với tình trạng nóng rát thoáng qua và ngứa ngáy âm ỉ hoặc dữ dội. Đặc điểm của mề đay là triệu chứng bùng phát đột ngột, tiến triển nhanh và thuyên giảm hoàn toàn sau 24 giờ đồng hồ. Tuy nhiên, cũng có những trường hợp mề đay kéo dài từ vài ngày đến vài tháng.
Vì có liên quan đến cơ chế dị ứng nên điều trị mề đay cần phải kết hợp các phương pháp y tế và biện pháp chăm sóc phù hợp. Để tránh mề đay lan rộng và tiến triển dai dẳng, bệnh nhân cần kiêng cử những vấn đề sau đây:
1. Kiêng thực phẩm gây viêm, dị ứng
Thực phẩm là một trong những yếu tố kích thích mề đay bùng phát. Nguyên nhân là do hệ miễn dịch dị ứng với protein có trong các loại thực phẩm (chủ yếu là đậu phộng, hải sản, trứng,…). Mề đay do dị ứng thức ăn thường bùng phát nhanh và đi kèm với một số triệu chứng tiêu hóa như đau bụng, buồn nôn, đầy hơi,…
Do đó trong thời gian điều trị, bệnh nhân nên tránh sử dụng thực phẩm gây dị ứng và có khả năng dị ứng cao. Ngay khi cả bệnh bắt nguồn từ những yếu tố khác, việc sử dụng các loại thực phẩm này vẫn có thể khiến mề đay bùng phát mạnh, gây ngứa dữ dội và dai dẳng. Bên cạnh đó, nên hạn chế các loại thực phẩm có thể kích thích phản ứng viêm như đường, gia vị cay nóng, chất béo bão hòa, carbohydrate tinh chế,…
2. Bị nổi mề đay cần tránh thức uống chứa cồn
Đồ uống chứa cồn có thể khiến mề đay mẩn ngứa trở nên nghiêm trọng hơn và có xu hướng phát triển mãn tính. Nguyên nhân là do sau khi dung nạp vào cơ thể, cồn (ethanol) chuyển hóa thành độc tố acetaldehyde dưới tác động của các enzyme tiêu hóa. Acetaldehyde gây độc đối với các cơ quan nội tạng và hệ thần kinh trung ương. Do đó, gan phải liên tục bài tiết enzyme để chuyển hóa và đào thải.
Tuy nhiên ở bệnh nhân bị nổi mề đay, độc tố acetaldehyde có thể khiến phản ứng dị ứng trở nên nghiêm trọng hơn, da nổi sẩn đỏ liên tục, ngứa ngáy dữ dội và gây ra cảm giác khó chịu, bứt rứt. Ngoài ra, uống nhiều rượu bia còn khiến chức năng gan suy giảm, từ đó làm giảm khả năng đào thải độc tố của cơ thể. Lượng độc tố tích tụ theo thời gian có thể kích hoạt phản ứng quá mẫn của hệ miễn dịch và gây mề đay mãn tính.
Do đó, bệnh nhân cần kiêng đồ uống chứa cồn trong thời gian điều trị mề đay và các bệnh da liễu khác như viêm da cơ địa, tổ đỉa, vảy nến, viêm da tiếp xúc,…
3. Hạn chế tiếp xúc với gió
Nổi mề đay có cần kiêng gió không là vấn đề được khá nhiều bệnh nhân quan tâm. Thực tế, gió là một trong những yếu tố làm bùng phát và khiến mề đay chuyển biến nặng hơn mà nhiều bệnh nhân không chú ý. Nhiệt độ lạnh và các chất dị ứng (phấn hoa, côn trùng, bụi bẩn,…) trong gió có vai trò như “dị nguyên” kích thích phản ứng thái quá của hệ miễn dịch. Do đó, bệnh nhân có thể nhận thấy mức độ ngứa ngáy tăng lên đáng kể khi tiếp xúc với gió lạnh hoặc nồm ẩm.
Ngoài ra theo quan niệm dân gian, nhiễm phong hàn (gió, khí lạnh) là căn nguyên gây mày đay. Vì vậy nếu tiếp xúc với phong, mức độ ngứa ngáy, sẩn đỏ và ban da có thể lan rộng hơn. Đây cũng là lý do vì sao mề đay thường bùng phát vào giai đoạn chuyển mùa (chủ yếu là từ mùa nóng chuyển sang mùa lạnh). Để hạn chế mề đay lan rộng, bệnh nhân nên hạn chế ra ngoài khi trời nhiều gió. Đồng thời nên mặc quần áo dài tay, đeo khẩu trang và mang bao tay để tránh tiếp xúc với các chất dị ứng có trong không khí.
4. Tránh để da tiếp xúc với ánh nắng cường độ cao
Ánh nắng cường độ cao là tác nhân vật lý có thể khiến mề đay bùng phát. Ngoài ra, yếu tố này còn có thể làm tăng mức độ viêm và ngứa ngáy do mề đay gây ra. Ánh nắng mặt trời cường độ cao làm tăng thân nhiệt và khiến cơ thể đổ nhiều mồ hôi. Tình trạng này kích thích hoạt động phóng thích histamine vào da và gây ngứa ngáy, phát ban, nổi sẩn.
Tiếp xúc với ánh nắng cường độ cao còn kích thích mề đay Cholinergic bùng phát – một loại mề đay vật lý có đặc tính dai dẳng và dễ tái phát. Do đó, trong thời gian điều trị, nên hạn chế để da tiếp xúc với ánh nắng từ 10 – 15:00. Ngoài ra, nên sử dụng kem chống nắng và che chắn da nếu phải di chuyển, hoạt động dưới trời nắng nóng.
5. Bị nổi mề đay cần hạn chế nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp
Tương tự như ánh nắng, nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp đều có thể kích thích mề đay bùng phát và tiến triển nặng hơn. Do đó trong thời gian điều trị, bệnh nhân nên:
- Giữ ấm cơ thể khi thời tiết chuyển lạnh
- Tránh tắm nước quá lạnh
- Hạn chế di chuyển ngoài trời khi thời tiết lạnh, khô hanh
- Giữ vệ sinh cơ thể, mặc quần áo thông thoáng vào thời tiết nóng ẩm
- Hạn chế các hoạt động gây tăng thân nhiệt và đổ mồ hôi khi trời nắng nóng
- Sử dụng quạt, điều hòa để giảm nhiệt độ trong không gian sống nếu thời tiết nóng bức, nhiệt độ tăng cao
6. Hạn chế tắm quá lâu
Tắm quá lâu là yếu tố kích thích mề đay bùng phát mà nhiều bệnh nhân không chú ý. Tắm quá 15 phút có thể khiến hàng rào bảo vệ da suy giảm, da khô ráp, nứt nẻ và bong tróc. Trong thời gian đang bị nổi mề đay, tình trạng da khô có thể khiến các chất kích ứng dễ dàng xâm nhập và khiến sẩn đỏ, phát ban lan rộng hơn.
Do đó, bệnh nhân nên tắm với nước có nhiệt độ ấm vừa phải trong tối đa 15 phút. Ngoài ra, nên chú ý một số vấn đề có thể khiến mề đay bùng phát mạnh như tắm nước chứa nhiều khoáng chất, nước quá nóng,…
7. Tránh dùng xà phòng chứa chất tẩy, độ pH cao
Xà phòng và các sản phẩm chăm sóc da được sử dụng hằng ngày. Tuy nhiên vào thời điểm bị nổi mề đay, bệnh nhân nên chú ý thành phần của các sản phẩm này. Các sản phẩm có độ pH cao, chứa thành phần tẩy rửa, hương liệu, chất bảo quản,… có thể tăng mức độ trầm trọng của bệnh mề đay mẩn ngứa.
Ngoài ra, dị ứng mỹ phẩm, xà phòng cũng là nguyên nhân gây nổi mề đay khá phổ biến. Nếu bị dị ứng với các sản phẩm này, cần ngưng sử dụng trong thời gian sớm nhất. Tiếp tục sử dụng có thể tăng mức độ quá mẫn của hệ miễn dịch và có thể dẫn đến dị ứng nghiêm trọng gây khó thở, đau đầu, buồn nồn, choáng váng, ngứa ngáy dữ dội,…
8. Tránh côn trùng, mủ thực vật
Các tác nhân có nguồn gốc động vật, thực vật như phong lữ thảo, cây thường xuân, ong, muỗi, rệp, bọ chét,… có thể khiến mề đay bùng phát. Ngoài ra với những người đã bị nổi mề đay, việc tiếp xúc với các yếu tố này có thể khiến tình trạng trở nên trầm trọng hơn. Ở một số trường hợp, mề đay có thể bùng phát mạnh, tiến triển nhanh và dẫn đến sốc phản vệ.
Do đó trong thời gian điều trị mề đay, bệnh nhân nên kiêng tiếp xúc với các tác nhân kể trên. Vào thời điểm côn trùng phát triển mạnh, nên vệ sinh nhà cửa, vườn tược thường xuyên để tránh tái phát mề đay mẩn ngứa.
9. Hạn chế các loại thuốc dễ gây dị ứng
Dị ứng thuốc thường gây nổi mề đay kèm theo phù mạch (phù Quincke) hoặc thậm chí dẫn đến sốc phản vệ. Mức độ mẫn cảm với các loại thuốc có thể tăng lên nếu cơ thể đang bị nhiễm trùng và dị ứng. Do đó nếu đang bị nổi mề đay, bệnh nhân có nguy cơ gặp phải phản ứng dị ứng thuốc có mức độ nghiêm trọng.
Trong thời gian này, không nên tự ý sử dụng thuốc – kể cả thuốc không kê toa, TPCN và các loại vitamin, khoáng chất bổ sung. Nếu phải sử dụng thuốc điều trị, nên thông báo với bác sĩ tình trạng mề đay để tránh dùng các loại thuốc có nguy cơ dị ứng cao như Aspirin, NSAID, kháng sinh, thuốc chống co giật,…
10. Tránh căng thẳng khi bị nổi mề đay
Stress là yếu tố làm bùng phát mề đay mẩn ngứa thường gặp ở người trưởng thành. Ngoài ra, yếu tố này cũng có thể khiến mề đay lan rộng và có nguy cơ cao tiến triển mãn tính. Do đó, bệnh nhân nên hạn chế căng thẳng trong thời gian điều trị. Thay vào đó, nên nghỉ ngơi điều độ, giảm khối lượng công việc và hạn chế lo âu quá mức.
Ngoài ra, căng thẳng kéo dài còn làm tăng mức độ nhạy cảm của cơ thể với acetylcholine – chất dẫn truyền thần kinh. Tình trạng này khiến cho hệ miễn dịch trở nên nhạy cảm hơn với các tác động nội sinh như lo âu, xúc động, trầm cảm,… Vì vậy, bệnh nhân bị nổi mề đay – đặc biệt là mề đay mãn tính nên giữ tâm lý thoải mái để quá trình điều trị diễn ra thuận lợi hơn.
11. Tránh các kích thích cơ học (gãi, cào, tỳ đè)
Kích thích cơ học là nguyên nhân gây mề đay vẽ nổi. Tác động tỳ đè, cào, gãi, ma sát,… có thể kích thích phản ứng phóng thích histamine và làm phát sinh các mảng, sẩn da. Ngoài ra, yếu tố này cũng có thể khiến mề đay lan rộng, phù nề và trở nên ngứa ngáy hơn.
Do đó khi điều trị, nên tránh chà xát và cãi lên các sẩn ngứa. Nếu mề đay gây ngứa nhiều, nên sử dụng thuốc và áp dụng một số cách trị tại nhà để cải thiện. Phản ứng gãi cào chỉ giúp giảm ngứa tạm thời. Sau khoảng vài phút, mức độ ngứa ngáy có thể tăng lên do kích thích cơ học làm phóng thích một lượng lớn histamine vào da.
Ngoài ra, bệnh nhân cũng nên chú ý mặc quần áo có chất liệu mềm, rộng rãi để giảm ma sát lên da. Với trẻ nhỏ, nên chú ý ma sát với tã quần, vớ, bao tay để tránh mề đay lan rộng và gây ngứa dữ dội.
Mề đay mẩn ngứa là tình trạng da liễu khá phổ biến và có thể thuyên giảm sau khi cách ly, kiêng cử với các yếu tố kích ứng và dị ứng. Bên cạnh đó, bệnh nhân cũng cần chú ý sử dụng thuốc điều trị đúng cách và tổ chức lại lối sống để giảm nhanh các triệu chứng trên da.
Trên đây là những thông tin giải đáp thắc mắc “Bị nổi mề đay cần kiêng cử những gì để bệnh nhanh khỏi?”. Bên cạnh đó, bệnh nhân nên kết hợp với chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt và thực hiện các phương pháp điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ để kiểm soát bệnh hoàn toàn.
Tham khảo thêm:
Cách chữa
Dinh dưỡng sức khỏe
