Bị trào ngược dạ dày nên ăn gì, kiêng gì là mối bận tâm hàng đầu của nhiều bệnh nhân. Bởi trên thực tế, chế độ dinh dưỡng có vai trò quan trọng trong điều trị bệnh lý này. Kết hợp chế độ ăn hợp lý cùng với một số biện pháp y tế có thể kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa tiến triển của bệnh.
Nguyên tắc ăn uống cho người bị trào ngược dạ dày
Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là hội chứng tiêu hóa thường gặp, đặc trưng bởi tình trạng dịch vị cùng với thức ăn trong dạ dày trào ngược lên thực quản hoặc thậm chí là thanh quản và khoang miệng. GERD có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác như suy yếu cơ vòng thực quản dưới (LES), chậm làm rỗng dạ dày, rối loạn nhu động thực quản, thoát vị hoành, tăng áp lực ổ bụng,…
Trào ngược dạ dày có thể được kiểm soát thông qua điều chỉnh lối sống và sử dụng thuốc. Trong đó, thay đổi chế độ dinh dưỡng được xem là yếu tố quan trọng giúp kiểm soát triệu chứng và ngăn các đợt bùng phát. Thực tế cũng cho thấy, xây dựng thực đơn ăn uống hợp lý có thể giảm phần nào cảm giác nóng rát, ợ chua, đầy hơi, đau thượng vị,… do trào ngược dạ dày gây ra.
Khi xây dựng chế độ ăn uống, bệnh nhân bị trào ngược dạ dày thực quản cần tuân thủ các nguyên tắc như:
- Đảm bảo thực đơn ăn uống cung cấp đầy đủ vi chất dinh dưỡng cần thiết. Tuyệt đối không kiêng cữ quá mức khiến cơ thể thiếu chất và suy nhược.
- Ăn chậm nhai kỹ và chia nhỏ bữa ăn (4 – 5 bữa/ ngày) để giảm áp lực lên dạ dày và cơ vòng thực quản dưới. Ngoài ra, thói quen này còn giúp các cơ quan tiêu hóa hoạt động ổn định, tránh các vấn đề như khó tiêu, đầy hơi và chướng bụng.
- Cần ăn chín uống sôi, tránh ăn quá nhanh và hạn chế vận động mạnh/ nằm ngay sau bữa ăn ít nhất 30 phút.
- Tăng cường bổ sung các nhóm thực phẩm lành mạnh để giảm dịch vị dư thừa, từ đó cải thiện cảm giác ợ nóng và đau rát vùng thượng vị.
- Kiêng cử các loại thực phẩm và thức uống có thể làm nghiêm trọng triệu chứng của bệnh.
- Hạn chế sử dụng dầu mỡ và gia vị khi chế biến món ăn. Thay vào đó, cần tập thói quen ăn nhạt để giảm áp lực lên dạ dày và cơ vòng thực quản dưới. Từ đó cải thiện tình trạng trớ thức ăn, ợ nóng, ợ chua, nóng rát thượng vị,…
Nếu xây dựng chế độ ăn theo những nguyên tắc kể trên, bệnh nhân có thể dễ dàng kiểm soát triệu chứng và tiến triển của bệnh. Không chỉ giúp đẩy lùi phần nào triệu chứng của trào ngược dạ dày thực quản, chế độ dinh dưỡng hợp lý còn giúp bệnh nhân nâng cao sức khỏe và thể trạng.
TÌm hiểu thêm: TOP 6 Cách Chữa Trào Ngược Dạ Dày Bằng Nghệ Đen Tốt Nhất Cho Bạn
Bị trào ngược dạ dày nên ăn gì?
Trào ngược dạ dày nên ăn gì là vấn đề được nhiều bệnh nhân quan tâm. Theo các chuyên gia, bệnh nhân nên tăng cường bổ sung các loại thực phẩm chứa hàm lượng dinh dưỡng vừa phải để cung cấp đầy đủ năng lượng và vi chất cần thiết. Bên cạnh đó, nên bổ sung thêm một số nhóm thực phẩm có tác dụng trung hòa dịch vị để ngăn các đợt trào ngược.
Các nhóm thực phẩm lành mạnh người bị trào ngược dạ dày nên bổ sung:
1. Rau củ – Nhóm thực phẩm tốt cho người bị trào ngược dạ dày
Rau củ là nhóm thực phẩm lành mạnh được khuyến khích bổ sung vào chế độ ăn của người bị trào ngược dạ dày thực quản. Với hàm lượng chất xơ cao, các loại rau xanh và củ có khả năng trung hòa axit, từ đó giảm cảm giác ợ nóng, nóng rát và khó chịu ở vùng thượng vị. Bên cạnh đó, đây cũng là nhóm thực phẩm dễ tiêu hóa, hoàn toàn không gây đầy hơi và chướng bụng.
Đa phần các loại rau xanh và củ đều có độ kiềm cao. Do đó, sử dụng nhóm thực phẩm này thường xuyên có thể trung hòa axit dạ dày và ngăn các đợt trào ngược bùng phát. Bên cạnh đó, chất xơ, vitamin và khoáng chất trong rau củ còn giúp nhuận tràng, giảm táo bón và điều hòa chức năng tiêu hóa. Đồng thời kích thích vị giác và giảm cảm giác chán ăn do đắng miệng (axit dạ dày trào ngược lên khoang miệng gây ra cảm giác đắng, khó chịu).
Các loại rau, củ tốt cho người bị trào ngược dạ dày thực quản gồm có khoai tây, khoai lang, củ dền, măng tây, súp lơ, bắt cải, rau dền, rau muống,… Rau củ là nhóm thực phẩm dễ tiêu hóa và mang đến nhiều lợi ích đối với sức khỏe. Do đó, bệnh nhân bị trào ngược dạ dày thực quản nên bổ sung hằng ngày để cải thiện bệnh. Tuy nhiên, cần chú ý lựa chọn rau củ hữu cơ và nấu chín hoàn toàn nhằm hạn chế rối loạn tiêu hóa, viêm đại tràng,…
ĐỌC NGAY: Trào Ngược Dạ Dày Ăn Rau Gì? Danh Sách Các Món Ăn Cho Người Bệnh
2. Các loại trái cây chứa ít axit
Tương tự như rau xanh, trái cây cũng là nhóm thực phẩm tốt cho người bị trào ngược dạ dày. Tuy nhiên để ngăn các đợt trào ngược, bệnh nhân cần lựa chọn các loại trái cây chứa ít axit. Các loại quả này cung cấp cho cơ thể một lượng lớn chất xơ với khả năng nhuận tràng và trung hòa dịch vị dạ dày. Bổ sung trái cây thường xuyên có thể giảm phần nào các triệu chứng khó chịu do trào ngược dạ dày gây ra như ợ hơi, ợ nóng, nóng rát thượng vị, đau dạ dày,…
Một số loại trái cây tốt giúp cải thiện tình trạng trào ngược dạ dày mà bạn nên bổ sung như:
- Chuối chín (trừ chuối tiêu): Chuối rất dễ tiêu hóa và đặc biệt thân thiện với dạ dày, giúp bảo vệ niêm mạc bằng cách trung hòa acid dịch vị. Ngoài ra chuối còn chứa nhiều chất xơ, có tính mềm, hỗ trợ cho quá trình tiêu hóa được thuận tiện hơn, và loại bỏ được độc tố tại dạ dày. Tốt nhất, bạn nên ăn chuối chín kỹ và ăn sau bữa ăn khoảng 30 phút.
- Dưa hấu, dưa gang: Có khả năng trung hòa lượng acid dư thừa trong dạ dày, cải thiện tình trạng ợ nóng, ợ chua do trào ngược dạ dày thực quản gây ra, đồng thời còn cung cấp nguồn vitamin dồi dào cho cơ thể.
- Dưa chuột: Giàu chất xơ, dưỡng chất và rất nhiều khoáng chất như Canxi, Folate, vitamin C, chất béo…, ngoài ra còn có Erepsin – một loại Protein dễ tiêu hóa. Ăn dưa chuột thường xuyên sẽ giúp bạn đẩy lùi nhanh các triệu chứng ợ nóng do trào ngược dạ dày gây ra.
- Quả bơ: Có đặc tính mềm, dễ tiêu hoá, giúp cải thiện quá trình tiêu hóa của nhu động ruột. Mặt khác, bơ còn chứa rất nhiều Kali có khả năng làm giảm căng thẳng, stress – một trong những nguyên nhân gây đau dạ dày.
- Đu đủ chín: Chứa thành phần enzym papain và chymopapain có khả năng phá vỡ những protein khó tiêu hoá. Đồng thời đu đủ giúp kích thích tiêu hóa, ngăn ngừa chứng khó tiêu, giúp trị táo bón, làm dịu dạ dày thông qua cơ chế làm giảm nồng độ acid tăng tiết dịch.
- Quả táo: Rất giàu Pectin – một loại chất xơ hòa tan có khả năng hỗ trợ cho quá trình bài tiết được diễn ra thuận lợi, cải thiện chức năng của hệ tiêu hóa, chống táo bón và đặc biệt phù hợp với những người dạ dày yếu. Tuy nhiên, chúng ta chỉ nên ăn các loại táo ngọt, đã chín, tránh ăn táo xanh, chua.
- Việt quất: Đây là nguồn cung cấp chất xơ và vitamin C vô cùng dồi dào. Các chất này đều có tác dụng chống oxy hóa, giúp làm lành nhanh các vết loét dạ dày, chống lại được bệnh ung thư đường ruột.
- Nước dừa: Có chứa nhiều khoáng chất, chất điện giải và vitamin giúp bổ sung lượng nước mà cơ thể bị thiếu hụt. Đặc biệt, nước dừa còn chứa các chất kháng khuẩn và chống viêm nhẹ, giúp cho các vết loét ở dạ dày nhanh chóng lành lại.
- Thanh long: Đặc biệt tốt cho hệ tiêu hóa nhờ hàm lượng nước và chất xơ hòa tan. Ngoài ra còn có chất nhầy hoạt động như lớp màng bảo vệ niêm mạc dạ dày khỏi các tác nhân gây hại. Thanh long cũng cung cấp lượng lớn dưỡng chất cho cơ thể mà không cần dạ dày phải hoạt động quá nhiều để tiêu hóa hết chúng.
BẠN CÓ BIẾT: Bị Trào Ngược Dạ Dày Có Nên Uống Nước Dừa Không? Chuyên Gia Giải Đáp
3. Bổ sung thực phẩm chứa chất béo lành mạnh
Ngoài rau xanh và trái cây, bệnh nhân bị trào ngược dạ dày thực quản cũng nên tăng cường bổ sung các loại thực phẩm chứa chất béo bão hòa. Chất béo lành mạnh (Omega 3, Omega 6,…) có tác dụng cải thiện sức khỏe xương, thị lực, tim mạch, da, hệ miễn dịch,… Do đó, bổ sung nhóm thực phẩm này thường xuyên có thể nâng cao sức khỏe cho bệnh nhân bị trào ngược dạ dày và viêm loét dạ dày kéo dài.
Ngoài những lợi ích kể trên, Omega 3 cũng đã được chứng minh có tác dụng chống viêm mạnh. Ăn các loại thực phẩm giàu chất béo lành mạnh có thể hỗ trợ giảm mức độ viêm ở thành thực quản do tác động của dịch vị. Bên cạnh đó, Omega 3 còn thúc đẩy quá trình tái tạo và phục hồi vùng niêm mạc bị tổn thương.
Một số nghiên cứu sơ bộ cho thấy, thực phẩm giàu chất béo lành mạnh có thể đẩy nhanh tiến độ phục hồi ở bệnh nhân bị viêm loét dạ dày và viêm xước thực quản do biến chứng của GERD. Do đó, song song với việc bổ sung rau xanh và trái cây, bệnh nhân nên thêm các nhóm thực phẩm giàu Omega 3 và Omega 6 (cá hồi, hạt chia, dầu ô liu, dầu hạnh nhân, quả bơ,…) vào chế độ dinh dưỡng.
Xem thêm: Chia Sẻ Mẹo Dùng Cây Rau Mương Chữa Trào Ngược Dạ Dày Cực Hay
4. Thực phẩm chứa lượng đạm vừa phải
Đạm (protein) là thành phần dinh dưỡng thiết yếu mang đến nhiều lợi ích đối với sức khỏe. Chức năng chính của đạm là tăng trưởng tế bào, phát triển cơ bắp, cải thiện hệ miễn dịch, nâng cao thể trạng và tăng độ liên kết giữa các mô liên kết. Ngoài ra, thành phần này còn giúp bệnh nhân bị trào ngược cải thiện sức khỏe, giảm tình trạng mệt mỏi và uể oải.
Dù không tác động trực tiếp đến việc phục hồi niêm mạc thực quản nhưng các loại thực phẩm giàu đạm được khuyến khích bổ sung vào chế độ ăn hằng ngày để nâng cao sức khỏe và hệ miễn dịch. Tuy nhiên, sử dụng thực phẩm chứa hàm lượng đạm quá cao có thể làm tăng áp lực lên cơ vòng thực quản dưới (LES) và dạ dày. Chính vì vậy, bệnh nhân chỉ nên dung nạp các nhóm thực phẩm chứa lượng đạm vừa phải như cá hồi, thịt gà, cá thu, nấm, đậu, thịt heo, trứng,…
Sử dụng quá nhiều thực phẩm giàu đạm có thể gây đầy hơi và khó tiêu. Do đó, bệnh nhân nên bổ sung cùng với các nhóm thực phẩm giàu chất xơ như ngũ cốc, rau xanh, củ, trái cây,… Đồng thời nên hạn chế sử dụng quá nhiều gia vị và dầu mỡ khi chế biến các thực phẩm chứa hàm lượng đạm dồi dào.
Xem chi tiết: Trào Ngược Dạ Dày Có Nên Ăn Trứng Không? Giải Đáp Từ Chuyên Gia
5. Các loại thực phẩm giàu probiotic (lợi khuẩn)
Probiotic (lợi khuẩn) có vai trò ổn định hệ vi sinh đường ruột và cải thiện chức năng tiêu hóa. Vì vậy, bổ sung các nhóm thực phẩm giàu lợi khuẩn có thể phần nào giảm tình trạng đầy hơi, chướng bụng, ợ nóng, ợ chua,… ở bệnh nhân bị trào ngược và viêm loét dạ dày. Ngoài ra, probiotic còn mang đến nhiều lợi ích đối với người gặp phải các vấn đề về đường ruột.
Các loại thực phẩm giàu lợi khuẩn tốt cho người bị trào ngược dạ dày gồm có sữa chua, một số loại phô mai, kim chi, dưa chuột muối,… Đây đều là các loại thực phẩm quen thuộc có hương vị thơm ngon và dễ thêm vào chế độ ăn uống. Để cơ thể hấp thu tối ưu lợi khuẩn, bệnh nhân nên bổ sung cùng với các loại hạt, ngũ cốc, rau xanh và trái cây.
BẠN CÓ BIẾT: Bị Trào Ngược Dạ Dày Có Nên Ăn Sữa Chua Không? Giải Đáp Cho Bạn
6. Các loại đậu tốt cho tiêu hóa
Đậu là thực phẩm khá phổ biến trong bữa ăn hàng ngày, ngoài giá trị về dinh dưỡng thì đây còn là “người bạn” khá thân thiện và có lợi cho dạ dày. Các loại đậu như: Đậu bắp, đậu cove, đậu xanh, đậu đỏ, đậu đen… đều có khả năng cải thiện tốt tình trạng đau dạ dày nhờ vào các hoạt chất đặc trưng của chúng. Hầu hết, các loại đậu đều có tính ôn, giàu chất xơ hòa tan, mang lại hiệu quả cao trong việc nhuận tràng, lợi tiêu hóa, cải thiện chức năng của dạ dày và bồi bổ nguyên khí. Tuy nhiên, người bệnh lại nên tránh xa đậu hà lan hay đậu tương, bởi chúng có thể khiến các triệu chứng nặng thêm.
Không chỉ chứa lượng lớn nguyên tố vi lượng như sắt, canxi, protein… trong đậu còn chứa nhiều magie, kali cùng một ít natri vô cùng có lợi cho những ai đang gặp rối loạn tiêu hóa. Nhờ vào đặc tính giàu chất xơ mà đậu giúp nhuận tràng, đồng thời giảm hàm lượng cholesterol trong máu. Chúng có chứa ít calo nên tốt với hệ tiêu hóa, tránh được tình trạng gây áp lực lên dạ dày hay buộc dạ dày phải hoạt động nhiều hơn. Các chất xơ trong đậu còn giúp điều hòa hoạt động của ruột, từ đó ngăn ngừa táo bón – nguyên nhân hàng đầu gây ra bệnh trĩ.
Các chuyên gia dinh dưỡng cũng khuyên chúng ta nên ăn đậu hàng ngày, bởi chúng chứa nhiều vitamin B, C, E, caroten… đều có khả năng tạo ra lớp màng bảo vệ dạ dày. Chưa hết, trong đậu có protein kết dính, khi kết hợp cùng pectin hay polysaccharides sẽ giúp làm lành nhanh các vết loét, tổn thương tại thành dạ dày một cách hiệu quả. Tuy nhiên, để giảm triệu chứng đau dạ dày bằng đậu, chúng ta cần sử dụng với liều lượng vừa phải và chế biến đúng cách, để tránh tình trạng ngộ độc hay khó tiêu.
Bên cạnh những thực phẩm được gợi ý ở trên, người bệnh bị trào ngược thực quản cũng nên bổ sung thêm các loại thực phẩm lành mạnh như nhóm giàu khoáng chất, chất chống oxy hóa… Khi xây dựng chế độ ăn uống cũng nên đa dạng các nhóm thực phẩm trong thực đơn, nhằm cung cấp đầy đủ các dưỡng chất thiết yếu và chất dinh dưỡng cho cơ thể. Nhờ đó mà tránh tình trạng suy nhược, mệt mỏi, sụt cân do chỉ phụ thuộc vào một nhóm thực phẩm cố định.
ĐỪNG BỎ QUA: TOP 4 Cách Dùng Lá Tía Tô Chữa Trào Ngược Dạ Dày Cực Hay Cho Bạn
Bị trào ngược dạ dày nên kiêng ăn gì?
Bổ sung các loại thực phẩm lành mạnh có thể làm giảm triệu chứng của bệnh trào ngược dạ dày thực quản, đồng thời cải thiện chức năng tiêu hóa và hỗ trợ nâng cao thể trạng. Tuy nhiên bên cạnh đó, dùng một số loại thực phẩm và thức uống không phù hợp có thể làm nghiêm trọng tình trạng ợ hơi, ợ nóng, buồn nôn, nóng rát thượng vị,…
Do đó ngoài các nhóm thực phẩm nên bổ sung, bệnh nhân cũng cần kiêng cữ một số món ăn và đồ uống sau:
1. Món ăn chứa nhiều dầu mỡ, gia vị
Các món ăn chứa nhiều dầu mỡ, gia vị có thể khiến chứng trào ngược trở nên nghiêm trọng hơn. Các món ăn này làm tăng áp lực lên dạ dày, đồng thời kích thích cơ thắt thực quản dưới (LES) và tăng tần suất của các đợt trào ngược. Hơn nữa, các loại gia vị (muối, tiêu, ớt,…) cũng có thể kích thích lên niêm mạc thực quản và làm nghiêm trọng hơn hiện tượng viêm, loét ở cơ quan này.
Do đó, bệnh nhân mắc các bệnh tiêu hóa nói chung và trào ngược dạ dày thực quản nói riêng cần tránh sử dụng món ăn chứa quá nhiều dầu mỡ, gia vị (thức ăn nhanh, đồ hộp, các món ăn cay nóng,…). Thay vào đó, nên tập thói quen ăn nhạt để ngăn trào ngược và cải thiện các triệu chứng khó chịu như buồn nôn, đầy hơi, chướng bụng, ợ nóng, nóng rát vùng thượng vị,…
Xem chi tiết: TOP 7 Cách Dùng Gừng Chữa Trào Ngược Dạ Dày Cực Hiệu Quả
2. Thực phẩm gây dị ứng
Ở một số người, hệ miễn dịch phản ứng thái quá với protein có trong các loại thực phẩm (chủ yếu là các loại đậu, hải sản và sữa). Khi bị dị ứng, histamine sẽ được giải phóng vào niêm mạc đường tiêu hóa, da và một số cơ quan hô hấp. Hệ quả là dạ dày và thực quản co thắt bất thường dẫn đến các triệu chứng như buồn nôn, trớ thức ăn, nôn mửa liên tục,…
Chính vì vậy ngoài món ăn chứa nhiều dầu mỡ và gia vị, bệnh nhân cần tránh sử dụng thực phẩm có tiền sử dị ứng. Ngoài ra nếu mắc các bệnh lý có cơ chế dị ứng (mề đay mãn tính, dị ứng thời tiết, viêm da cơ địa,…), bệnh nhân cũng cần hạn chế các loại thực phẩm có nguy cơ dị ứng cao như hải sản, đậu phộng, lòng trắng trứng, sữa bò,…
3. Tránh các loại thực phẩm làm tăng tiết axit
Axit dạ dày tăng tiết quá mức là nguyên nhân trực tiếp gây viêm loét dạ dày và làm trầm trọng hơn các triệu chứng của bệnh trào ngược thực quản. Do đó, bệnh nhân cần tránh sử dụng các nhóm thực phẩm kích thích dạ dày tăng tiết dịch vị như nước ngọt có gas, bánh kẹo, thức ăn chế biến sẵn, các loại trái cây chứa nhiều axit như ổi, cóc, xoài chua, me,…
Sử dụng các loại thực phẩm và thức uống này thường xuyên làm tăng tần suất – mức độ của các đợt trào ngược. Theo thời gian, niêm mạc thực quản có thể bị viêm, hình thành các vết xước hoặc thậm chí là bị loét nặng. Thực tế cũng cho thấy, bệnh nhân có chế độ ăn không phù hợp có nguy cơ cao gặp phải các biến chứng như chít hẹp thực quản, loét thực quản, xuất huyết tiêu hóa và Barrett thực quản.
Đọc thêm: TOP 7 Cách Chữa Trào Ngược Dạ Dày Bằng Quả Sung Cực Hay Và Hiệu Quả
4. Đồ uống chứa cồn, caffeine
Ngoài các loại thực phẩm kể trên, bệnh nhân cũng cần kiêng cữ các loại đồ uống chứa cồn và caffeine như cà phê, trà đặc, rượu, bia,… Cồn gây kích ứng niêm mạc thực quản, dạ dày và làm tăng mức độ axit của dịch vị dẫn đến tăng tần suất của các đợt trào ngược. Sử dụng rượu bia thường xuyên khiến trào ngược dạ dày chuyển biến theo chiều hướng xấu và tăng nguy cơ phát sinh các biến chứng nặng nề.
Trong khi đó, thức uống chứa caffeine gây rối loạn nhu động dạ dày – đường ruột. Kết quả là khiến thức ăn ứ đọng lâu trong dạ dày, làm tăng áp lực lên cơ vòng thực quản dưới và kích thích dịch vị trào ngược lên thực quản. Vì vậy trong các đợt bệnh bùng phát mạnh, bệnh nhân nên tránh sử dụng dùng thực phẩm chứa hàm lượng caffeine cao. Thay vào đó, có thể thay thế bằng các loại trà không chứa caffeine như trà bạc hà, hoa cúc, trà táo đỏ, hoa nhài,…
Một chế độ ăn uống, kiêng khem phù hợp sẽ giúp cơ thể khỏe mạnh, góp phần cải thiện tình trạng trào ngược dạ dày. Tuy nhiên, đây không phải cách có thể điều trị dứt điểm. Để có nói lời tạm biệt với chứng trào ngược thực quản, bệnh nhân cần thăm khám tại các cơ sở y tế chuyên môn, nghe theo chỉ định của bác sĩ và thực hiện đúng phác đồ điều trị.
Có thể bạn quan tâm
- Chữa Trào Ngược Dạ Dày Ở Đâu? Review 18 Địa Chỉ Uy Tín Cho Người Bệnh
- Trào Ngược Axit Dạ Dày Có Chữa Khỏi Không? Cách Xử Lý Hiệu Quả
